Ο καρκίνος είναι μία πάθηση στην οποία ορισμένα κύτταρα του σώματος πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα. Αν ο καρκίνος ξεκινά από το στήθος ονομάζεται καρκίνος του μαστού.
Τύποι καρκίνου του μαστού
Ο κάθε μαστός αποτελείται από:
- Τους λοβούς. Είναι οι αδένες που παράγουν το γάλα.
- Τους γαλακτοφόρους πόρους. Είναι και μικρού μεγέθους σωλήνες που μεταφέρουν το γάλα από τους λοβούς στην θηλή του μαστού.
- Λίπος και, ινώδης ιστός.
- Λεμφαδένες, λεμφαγγεία και αιμοφόρα αγγεία. Τα λεμφαγγεία μεταφέρουν ένα άχρωμο υγρό, την λέμφο και την κατευθύνουν στους λεμφαδένες. Οι λεμφαδένες έχουν μικρό μέγεθος, σχήμα σαν φασόλι και βρίσκονται παντού στο σώμα. Φιλτράρουν την λέμφο και περιέχουν λευκά αιμοσφαίρια για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων. Ομάδες λεμφαδένων υπάρχουν στις μασχάλες, στην κλείδα και στον θώρακα.
Δύο είναι οι βασικοί τύποι του καρκίνου του μαστού και προέρχονται από:
- Ο πορογενής καρκίνος ξεκινά από τα κύτταρα των γαλακτοφόρων πόρων και είναι ο πιο συνηθισμένος.
- Ο λοβιακός καρκίνος προέρχεται από τα κύτταρα των λοβών (αδένων).
Ο καρκίνος του μαστού διαχωρίζεται σε:
- Μη διηθητικό ή in situ καρκίνο των πόρων. Τα καρκινικά κύτταρα σε αυτήν την περίπτωση βρίσκονται στην επιφάνεια του πόρου και δεν έχουν επεκταθεί εκτός.
- Διηθητικό καρκίνο. Πρόκειται για πορογενή ή λοβιακό καρκίνο που επεκτείνεται σε γειτονικές περιοχές.
- Φλεγμονώδη καρκίνο του μαστού. Σε αυτή την περίπτωση ο μαστός φαίνεται κόκκινος, είναι πρησμένος και ζεστός επειδή τα καρκινικά κύτταρα μπλοκάρουν τα λεμφαγγεία του δέρματος.
Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του μαστού;
Είναι παγκοσμίως ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες. Περίπου 7 στις 100 γυναίκες θα διαγνωστούν με καρκίνο του μαστού μέχρι να γίνουν 70 χρονών και 1% μετά από αυτήν την ηλικία. Εμφανίζεται και στους άνδρες αλλά πολύ σπανιότερα. Η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου στο μαστό της γυναίκας είναι 100 μεγαλύτερη από ότι στον άνδρα. Με βάση τα σημερινά δεδομένα περίπου το 12% των γυναικών που γεννιούνται σήμερα θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού σε κάποια φάση της ζωής της. Ο κίνδυνος αυτός ήταν 10% το 1970. Τα δεδομένα βασίζονται σε αναφορές του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου (National Cancer Institute, NCI) των ΗΠΑ. Στην Ελλάδα αναφέρονται 4.500 περίπου νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο.
Στις ΗΠΑ ο καρκίνος του μαστού είναι ο δεύτερος συχνότερος μετά τον καρκίνο του δέρματος. Σαν αιτία θανάτου από καρκίνο έρχεται μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Οι θάνατοι από τον καρκίνο του μαστού παρουσιάζουν πτωτική τάση τα τελευταία χρόνια.
Διαβάστε επίσης Ποιος είναι ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού ανάλογα με την ηλικία;
Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του μαστού
Ο κίνδυνος να αναπτύξει μια γυναίκα καρκίνο του μαστού εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Πολλές φορές ο καρκίνος εμφανίζεται χωρίς να υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος παράγοντας κινδύνου.
Για περισσότερες πληροφορίες διαβάστε επίσης Καρκίνος μαστού: Παράγοντες κινδύνου.
Συμπτώματα του καρκίνου του μαστού
Μάθετε πως είναι φυσιολογικά το στήθος σας και αναγνωρίστε έγκαιρα τις αλλαγές. Διαβάστε επίσης Πως γίνεται η αυτοεξέταση του στήθους; Αν παρουσιάσετε σημάδια που σας απασχολούν επικοινωνήστε άμεσα με τον ιατρό σας. Τα παρακάτω συμπτώματα μπορεί να προκληθούν από τον καρκίνο του μαστού αλλά και από άλλες καταστάσεις.
- Ψηλαφητό οζίδιο στο στήθος ή στην περιοχή της μασχάλης.
- Αλλαγή στο μέγεθος ή στο σχήμα του μαστού.
- Κάποιο «βαθούλωμα» ή ερεθισμό στο δέρμα του στήθους.
- Αναστροφή (εισολκή) της θηλής προς τα μέσα.
- Εκροή υγρού, ιδιαίτερα εάν είναι αιμορραγικό από την θηλή.
- Πρησμένο, σκληρό ή ερυθρό δέρμα στο στήθος ή στην περιοχή της θηλής.
- Αλλαγές στην υφή του δέρματος του στήθους ώστε να μοιάζει με φλούδα πορτοκαλιού (peau d’orange).
- Πόνος σε κάποιο σημείο του στήθους.
Εξετάσεις για την διάγνωση του καρκίνου του μαστού
Εάν παρατηρήσετε κάποιες αλλαγές στο στήθος σας και ζητήσετε την γνώμη του ιατρού πιθανόν να σας ζητηθεί να κάνετε επιπλέον έλεγχο και κάποιες εξετάσεις:
- Κλινική εξέταση του στήθους. Μετά από την λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού, ο ιατρός σας θα εξετάσει με ψηλάφηση το στήθος και την περιοχή της μασχάλης. Αναζητούνται ψηλαφητά οζίδια και άλλες ύποπτες αλλαγές.
- Μαστογραφία. Πρόκειται για μια ακτινογραφία του μαστού. Διαβάστε επίσης Μαστογραφία-Πρόληψη καρκίνου του μαστού.
- Υπερηχογράφημα μαστού. Με την χρήση ηχητικών κυμάτων υψηλής συχνότητας απεικονίζονται οι ιστοί του στήθους. Διαβάστε επίσης Υπερηχογράφημα μαστού.
- Μαγνητική τομογραφία στήθους. Δίνει αναλυτικές εικόνες του στήθους με την χρήση ειδικού μαγνήτη, ραδιοκυμάτων και υπολογιστή.
- Αιματολογικές εξετάσεις (καρκινικοί δείκτες). Ελέγχονται σε εξέταση αίματος οι ποσότητες ουσιών που απελευθερώνονται από συγκεκριμένα κύτταρα του αίματος. Μεγάλη αύξηση ή μείωση των τιμών ίσως είναι ένδειξη νόσου.
- Βιοψία. Είναι η λήψη κυττάρων ή ιστών με σκοπό να ελεγχθούν στο μικροσκόπιο εάν είναι καρκίνος.
Αν βρεθεί ένα οζίδιο στον μαστό ίσως χρειαστεί να γίνει βιοψία. Υπάρχουν διάφοροι τύποι βιοψίας για ύποπτα ογκίδια στον μαστό:
- Αφαιρετική βιοψία (excisional biopsy): Είναι η αφαίρεση όλου του ογκιδίου ή του ιστού.
- Τμηματική βιοψία (incisional biopsy): Είναι η αφαίρεση τμήματος του ογκιδίου ή μέρους του ιστού.
- Βιοψία με κόπτουσα, ευρεία βελόνα (core biopsy): Είναι η αφαίρεση ιστού χρησιμοποιώντας μία ειδική «χοντρή» βελόνα.
- Βιοψία με λεπτή βελόνα (FNA, fine–needle aspiration): Είναι η αφαίρεση ιστού ή υγρού με την χρήση μιας λεπτής βελόνας.
Εξετάσεις για την διερεύνηση του καρκίνου του μαστού
Εάν επιβεβαιωθεί η διάγνωση του καρκίνου του μαστού περαιτέρω εξετάσεις πρέπει να γίνουν. Στόχος τους είναι να προσδιοριστεί ποια είναι η καλύτερη θεραπευτική προσέγγιση. Οι εξετάσεις θα δώσουν πληροφορίες για:
- Πόσο γρήγορα μπορεί να μεγαλώσει ο καρκίνος.
- Πόσο πιθανό είναι να κάνει μεταστάσεις.
- Πόσο αποτελεσματικές μπορεί να είναι κάποιες θεραπείες.
- Πόσο πιθανό είναι να υποτροπιάσει ο καρκίνος.
Οι εξετάσεις αυτές περιλαμβάνουν:
- Εξετάσεις για ορμονικούς υποδοχείς (οιστρογόνων και προγεστερόνης). Ελέγχεται ο αριθμός των ορμονικών υποδοχέων στα καρκινικά κύτταρα. Αν υπάρχει μεγάλος αριθμός υποδοχέων τότε ο όγκος χαρακτηρίζεται σαν ορμονο-εξαρτώμενος και θεραπείες που αναστέλλουν την δράση των ορμονών (π.χ. ταμοξιφαίνη και αναστολείς της αρωματάσης) είναι συχνά αποτελεσματικές.
- Εξέταση για το HER2/neu (ανθρώπινος υποδοχέας του επιδερμικού αυξητικού παράγοντα 2), που ονομάζεται επίσης και CErbB2. Είναι μια πρωτεΐνη που εμφανίζεται στην επιφάνεια ορισμένων καρκινικών κυττάρων του μαστού. Αν υπάρχει μεγάλος αριθμός HER2/neu αυτό σημαίνει ότι ο καρκίνος ίσως μεγαλώνει γρηγορότερα και ότι είναι πιθανότερο να κάνει μεταστάσεις. Ο καρκίνος σε αυτή την περίπτωση μπορεί να αντιμετωπιστεί με φάρμακα που έχουν στόχο την HER2/neu πρωτεϊνη όπως το Herceptin.
- Πολυγονιδιακά τεστ. Ελέγχουν σε καρκινικούς ιστούς ταυτόχρονα την δραστηριότητα πολλών γονιδίων. Μπορεί να προσδιορίσουν τον κίνδυνο μετάστασης ή υποτροπής ενός καρκίνου. Τα τεστ που έχουν ελεγχθεί σε κλινικές μελέτες είναι το Oncotype DX και το MammaPrint. Προβλέπουν αν ορμονοεξαρτώμενος καρκίνος σταδίου 1 ή 2 χωρίς συμμετοχή λεμφαδένων θα επεκταθεί και σε άλλα σημεία του σώματος. Αν συμβαίνει αυτό τότε ίσως συσταθεί επιπλέον χημειοθεραπεία για να ελαττωθεί ο κίνδυνος μετάστασης.
Με βάση τα αποτελέσματα αυτών των τεστ ο καρκίνος του μαστού κατατάσσεται σε μία από τις παρακάτω κατηγορίες:
- Με θετικούς ή αρνητικούς ορμονικούς υποδοχείς (οιστρογόνων ή/και προγεστερόνης).
- HER2/neu θετικούς ή αρνητικούς.
- Τριπλά αρνητικούς (αρνητικοί οιστρογονικοί και προγεστερονικοί υποδοχείς και ταυτόχρονα HER2/neu αρνητικοί).
Αυτές οι πληροφορίες βοηθούν στον καλύτερο σχεδιασμό της θεραπευτικής παρέμβασης.
Πρόγνωση του καρκίνου του μαστού
Η πρόγνωση (δηλαδή η πιθανότητα θεραπείας) από τον καρκίνο του μαστού, καθώς και το είδος της θεραπείας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες:
- Το στάδιο του καρκίνου (μέγεθος όγκου και παρουσία μεταστάσεων).
- Το τύπο του καρκίνου.
- Τη παρουσία ορμονικών υποδοχέων (οιστρογόνων και προγεστερόνης).
- Τα επίπεδα του HER2/neu στους καρκινικούς ιστούς.
- Αν πρόκειται για τριπλά αρνητικό καρκίνο.
- Πόσο γρήγορα αναπτύσσεται ο καρκίνος.
- Πόσο πιθανό είναι να υποτροπιάσει.
- Η ηλικία της γυναίκας, η γενική κατάσταση της υγείας και εάν βρισκεται στην εμμηνόπαυση ή όχι.
- Αν πρόκειται για υποτροπή καρκίνου.
Περισσότερες πληροφορίες