Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί πολλοί και αποτελεσματικοί τρόποι θεραπείας για τον καρκίνο του μαστού. Αυτό συμβαίνει ώστε να αντιμετωπίζεται με επιτυχία κάθε ιδιαίτερη μορφή καρκίνου. Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας για κάθε περίπτωση είναι πολύπλοκη καθώς υπάρχουν πολλοί παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Παρακάτω αναφέρονται οι 5 τύποι θεραπείας που έχουν καθιερωθεί σήμερα:
- Χειρουργική θεραπεία.
- Ακτινοθεραπεία.
- Χημειοθεραπεία.
- Ορμονοθεραπεία.
- Στοχευμένη θεραπεία.
Χειρουργική θεραπεία.
Στις περισσότερες περιπτώσεις η πρώτη θεραπεία που εφαρμόζεται σε περίπτωση καρκίνου του μαστού είναι η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του όγκου. Η απόφαση για το είδος της επέμβασης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως:
- Τα στάδιο του καρκίνου.
- Το είδος του καρκίνου.
- Το ορμονικό και γενετικό «προφίλ» του.
- Τις επιθυμίες της γυναίκας.
Οι τύποι των χειρουργικών επεμβάσεων που εφαρμόζονται είναι οι ακόλουθοι:
- Ογκεκτομή ή μερική μαστεκτομή. Είναι η πιο συντηρητική μορφή επέμβασης στην οποία αφαιρείται ο όγκος και υγιές τμήμα του ιστού γύρω του αλλά όχι ολόκληρος ο μαστός.
- Μαστεκτομή. Σε αυτήν την περίπτωση αφαιρείται ολόκληρος ο μαστός στον οποίο βρίσκεται ο καρκίνος. Επίσης είναι δυνατό να αφαιρεθούν και μερικοί μασχαλιαίοι λεμφαδένες ώστε να ελεγχθούν για τυχόν επέκταση του καρκίνου.
- Ριζική μαστεκτομή. Στην επέμβαση αυτή αφαιρείται όλος ο μαστός που έχει τον καρκίνο, πολλοί μασχαλιαίοι λεμφαδένες, τμήμα του θωρακικού τοιχώματος και μερικές φορές τμήμα των θωρακικών μυών.
- Λεμφαδενεκτομή. Είναι η αφαίρεση επιπλέον λεμφαδένων σε γειτονικές με τον όγκο περιοχές εάν υπάρχει υποψία επέκτασης του καρκίνου.
- Βιοψία φρουρού λεμφαδένα είναι η αφαίρεση του πρώτου λεμφαδένα που δέχεται την λέμφο από τον όγκο του μαστού. Είναι ο πρώτος λεμφαδένας στον οποίο είναι πιθανό να κάνει μετάσταση ο καρκίνος. Στην περιοχή του όγκου χορηγείται με ένεση με ένα ραδιοϊσότοπο ή μία χρωστική ουσία. Μέσα από τα λεμφαγγεία μεταφέρονται στους λεμφαδένες. Ο πρώτος λεμφαδένας που δέχεται το ραδιοϊσότοπο ή την χρωστική αφαιρείται και εξετάζεται στο μικροσκόπιο. Εάν δεν βρεθούν καρκινικά κύτταρα ίσως να μην χρειαστεί να αφαιρεθούν περισσότεροι λεμφαδένες. Αντίθετα εάν βρεθούν καρκινικά κύτταρα ίσως πρέπει να γίνει πιο εκτεταμένη λεμφαδενεκτομή.
Προεγχειρητική χημειοθεραπεία. Μερικές φορές είναι προτιμότερο πριν την επέμβαση να προηγηθεί χημειοθεραπεία. Σκοπός είναι να συρρικνωθεί ο όγκος και να αφαιρεθεί μικρότερη ποσότητα ιστού κατά την επακόλουθη επέμβαση.
Συμπληρωματική θεραπεία. Ακόμη και εάν στην επέμβαση αφαιρεθεί όλος ο όγκος σε μερικές περιπτώσεις συμπληρωματική θεραπεία είναι απαραίτητη. Περιλαμβάνει την ακτινοθεραπεία, την χημειοθεραπεία και την ορμονοθεραπεία. Στόχος είναι να θανατωθούν όσα καρκινικά κύτταρα πιθανό να έχουν απομείνει ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες υποτροπής του καρκίνου.
Πλαστική αποκατάσταση μαστού μπορεί να γίνει μετά από μαστεκτομή. Μπορεί να γίνει ταυτόχρονα με την μαστεκτομή ή αργότερα με την χρήση ειδικών ενθεμάτων.
Ακτινοθεραπεία.
Στην ακτινοθεραπεία χρησιμοποιείται υψηλής ενέργειας ιονίζουσα ακτινοβολία. Σε περίπτωση καρκίνου του μαστού εφαρμόζεται συνήθως μετά την χειρουργική επέμβαση, με σκοπό να σκοτώσει ή να εμποδίσει να αναπτυχθούν καρκινικά κύτταρα που τυχόν έχουν απομείνει στην περιοχή. Υπεύθυνοι για την ακτινοθεραπεία είναι ειδικοί ιατροί, οι ακτινοθεραπευτές.
Τι πρέπει να γνωρίζετε για την ακτινοθεραπεία:
- Η ακτινοβολία μπορεί να εφαρμοστεί στην περιοχή που ξεκίνησε ένας καρκίνος αλλά και σε σημεία που έκανε μετάσταση.
- Η ακτινοθεραπεία δεν πονά. Η μακροχρόνια εφαρμογή της όμως μπορεί να προκαλέσει δυσφορία.
- Εάν κάνετε εξωτερική ακτινοθεραπεία το σώμα σας δεν εκπέμπει ακτινοβολία στους γύρω σας. Δεν υπάρχει περιορισμός στις επαφές σας.
- Η ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται αρκετές ημέρες την εβδομάδα μέχρι και για 2 μήνες. Το σχήμα το αποφασίζει η ομάδα των θεραπόντων ιατρών ανάλογα με τις προϋποθέσεις.
- Τα ημερήσια ραντεβού για ακτινοθεραπεία διαρκούν λίγη ώρα. Έτσι, οι καθημερινές δραστηριότητές σας συνήθως δεν επηρεάζονται σημαντικά.
- Η ακτινοβολία δεν προκαλεί απώλεια μαλλιών, εκτός εάν ακτινοβολείται το κεφάλι.
- Το δέρμα στην περιοχή που ακτινοβολείται μπορεί να ερεθιστεί και να γίνει ροζ, κόκκινο ή να μαυρίσει. Ειδικές κρέμες μπορεί να βοηθήσουν.
- Η κόπωση είναι συχνό σύμπτωμα κατά την διάρκεια της θεραπείας. Μερικές φορές μπορεί να παραμείνει και για μεγάλο διάστημα (μήνες) μετά το τέλος της θεραπείας.
- Οι περισσότερες παρενέργειες της ακτινοθεραπείας είναι προσωρινές.
- Η ακτινοθεραπεία μετά το χειρουργείο μειώνει δραματικά τον κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου τοπικά.
Χημειοθεραπεία.
Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιεί ειδικά φάρμακα, που σταματούν την εξέλιξη του καρκίνου, είτε σκοτώνοντας τα καρκινικά κύτταρα είτε εμποδίζοντας τα να πολλαπλασιαστούν. Τα φάρμακα παίρνονται από το στόμα σαν χάπια ή δίνονται με μορφή ένεσης (ενδοφλέβια ή ενδομυϊκή). Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες χημειοθεραπευτικών φαρμάκων. Συχνά στον καρκίνο του μαστού χρησιμοποιούνται περισσότερο από ένα φάρμακα.
Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιείται:
- Σε περίπτωση αρχόμενου διηθητικού καρκίνου για να εξοντωθούν όσα καρκινικά κύτταρα έχουν τυχόν παραμείνει μετά την χειρουργική επέμβαση. Επίσης για να ελαττωθεί ο κίνδυνος υποτροπής του καρκίνου.
- Σε περίπτωση προχωρημένου καρκίνου με μεταστάσεις για να καταστρέψει όσο το δυνατό περισσότερα καρκινικά κύτταρα.
- Σε κάποιες περιπτώσεις δίνεται πριν την χειρουργική επέμβαση (προεγχειρητική χημειοθεραπεία).
Η χημειοθεραπεία χορηγείται:
- Ενδοφλέβια με την μορφή ορού.
- Ενδομυϊκά με την μορφή ένεσης.
- Από το στόμα σαν χάπι ή κάψουλα.
Ορμονοθεραπεία.
Η ορμονοθεραπεία είναι χρήσιμη σε περίπτωση ορμονο-εξαρτώμενου καρκίνου του μαστού και έχει σαν στόχο:
- Να ελαττώσει τα επίπεδα των ορμονών (κυρίως της οιστραδιόλης) ή
- Να αναστέλλει την δράση τους πάνω στα καρκινικά κύτταρα.
Υπάρχουν μορφές καρκίνου του μαστού που έχουν ορμονικούς υποδοχείς οιστρογόνων ή/και προγεστερόνης. Η παρουσία αυτών των ορμονών προάγει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και την ανάπτυξη του καρκίνου. Οι παραπάνω ορμόνες παράγονται κυρίως από τις ωοθήκες. Στόχος της θεραπείας είναι να αναστείλει την λειτουργία των ωοθηκών και την παραγωγή των ορμονών. Η θεραπεία αυτή δεν έχει ένδειξη σε μη-ορμονοεξαρτώμενους καρκίνους.
Υπάρχουν συγκεκριμένοι τύποι φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στην ορμονοθεραπεία:
- Το Nolvadex, δραστική ουσία ταμοξιφαίνη. Έχει μορφή χαπιού και ανήκει σε μία κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται «εκλεκτικοί τροποποιητές υποδοχέων οιστρογόνων» (Selective Estrogen Receptor Modulators, SERM’s). Δρα μπλοκάροντας τους υποδοχείς των οιστρογόνων στον μαστό και έτσι αναστέλλει την δράση τους. Χρησιμοποιείται σε αρχόμενους καρκίνους, μετά την χειρουργική θεραπεία για πρόληψη των υποτροπών, όπως και σε μεταστατικούς καρκίνους. Το Nolvadex, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να ενεργοποιήσει τους υποδοχείς οιστρογόνων που υπάρχουν στο ενδομήτριο. Αυτό μπορεί να προκαλέσει υπερπλασία του ενδομητρίου, ενδομήτριους πολύποδες και σπανιότερα καρκίνο του ενδομητρίου. Ετήσιος υπερηχογραφικός έλεγχος του ενδομητρίου είναι απαραίτητος στην διάρκεια της θεραπείας. Οποιαδήποτε αιμορραγία εκτός της περιόδου πρέπει να αναφέρεται στον ιατρό σας.
- Τα ανάλογα LHRH (Zoladex, Arvekap). Χορηγούνται με την μορφή ενδομυϊκής ένεσης κάθε μήνα ή τρίμηνο. Καταστέλλουν την λειτουργία των ωοθηκών σε προ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες και άρα την παραγωγή οιστρογόνων και προγεστερόνης. Αποτέλεσμα είναι η πρόκληση τεχνητής (φαρμακευτικής) εμμηνόπαυσης, με τα συμπτώματα που την συνοδεύουν, για όσο διάστημα λαμβάνεται η θεραπεία.
- Οι αναστολείς της αρωματάσης (Arimidex, Femara). Χορηγούνται με την μορφή χαπιού, συνήθως μία φορά την ημέρα, σε μετ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες με ορμονοεξαρτώμενο καρκίνο του μαστού. Μετά την εμμηνόπαυση παράγονται μικρές ποσότητες οιστρογόνων από τα ανδρογόνα που κυκλοφορούν στο σώμα της γυναίκας. Τα φάρμακα δρουν αναστέλλοντας την δράση του ενζύμου αρωματάση που μετατρέπει τα ανδρογόνα σε οιστρογόνα. Χρησιμοποιούνται σε αρχόμενους καρκίνους, μετά την χειρουργική θεραπεία, σαν συμπληρωματική θεραπεία αντί για το Nolvadex ή σε συνέχεια της θεραπείας με Nolvadex. Οι αναστολείς αρωματάσης έχουν λιγότερες σοβαρές παρενέργειες από το Nolvadex όπως μικρότερο κίνδυνο θρόμβωσης και καρκίνου του ενδομητρίου. Προκαλούν όμως συχνότερα οστοεπόρωση και καρδιολογικά προβλήματα.
Η επιλογή της κατάλληλης ορμονικής θεραπείας για την κάθε περίπτωση συναποφασίζετε από κοινού με τον θεράποντα ιατρό αφού ληφθούν υπόψη όλοι οι παράγοντες. Το ίδιο ισχύει και για την χρονική της διάρκεια.
Στοχευμένη θεραπεία.
Η στοχευμένη θεραπεία χρησιμοποιεί φάρμακα ή ουσίες που αναγνωρίζουν και επιτίθενται μόνο στα καρκινικά κύτταρα χωρίς να επηρεάζονται τα φυσιολογικά κύτταρα. Σε κάποιες από τις θεραπείες αυτές χρησιμοποιούνται αντισώματα που μοιάζουν με εκείνα που φυσιολογικά παράγονται από το ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού. Ονομάζονται ανοσοθεραπείες και έχουν σαν στόχο να ενεργοποιήσουν και να κατευθύνουν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού εναντίον της ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων.
Παραδείγματα φαρμάκων που χρησιμοποιούνται σαν στοχευμένη θεραπεία είναι:
- Herceptin (trastuzumab). Είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που παράγεται στο εργαστήριο και χορηγείται με ενδοφλέβια έγχυση. Χρησιμοποιείται συμπληρωματικά στην θεραπεία HER2 θετικών όγκων αναστέλλοντας την δράση μιας πρωτεϊνης που δίνει το έναυσμα για τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.
- Afinitor (everolimus). Αναστέλλει την δράση μιας πρωτεϊνης που ονομάζεται mTOR. Η mTOR ρυθμίζει την κυτταρική ανάπτυξη των καρκινικών όγκων. Χορηγείται με την μορφή χαπιού, σε μετ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες με προχωρημένο ορμονοεξαρτώμενο καρκίνο του μαστού που είναι αρνητικές για HER2 υποδοχείς. Δίνεται σε συνδυασμό με άλλη αγωγή όταν οι υπόλοιπες θεραπείες έχουν αποτύχει.
Πολλά επιπλέον φάρμακα βρίσκονται σε φάση κλινικών δοκιμών και μελετών με στόχο, εάν αποδειχθεί η αποτελεσματικότητά τους, να χρησιμοποιηθούν στην θεραπεία του καρκίνου του μαστού.
Περισσότερες πληροφορίες
