Καρκίνος μαστού: Παράγοντες κινδύνου

Ο κίνδυνος να αναπτύξει μια γυναίκα καρκίνο του μαστού, εξαρτάται από τον συνδυασμό διαφόρων παραγόντων. Υπάρχουν παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο και άλλοι που τον ελαττώνουν. Μερικές γυναίκες εμφανίζουν καρκίνο στον μαστό χωρίς να υπάρχει κανένας παράγοντας κινδύνου.

Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Η ύπαρξη παραγόντων κινδύνου δεν σημαίνουν ότι μία γυναίκα θα αναπτύξει απαραίτητα καρκίνο. Επιπλέον δεν έχουν όλοι οι παράγοντες την ίδια επίδραση σε κάθε γυναίκα. Οι περισσότερες γυναίκες έχουν κάποιους από τους παρακάτω παράγοντες και δεν θα αντιμετωπίσουν ποτέ πρόβλημα στη ζωή τους.

Οι παράγοντες αυτοί σχετίζονται κυρίως με:

Μεταβολές στα γονίδια (ηλικία, ιστορικό, μεταλλάξεις, ακτινοβολίες).
Αυξημένη έκθεση σε ορμόνες (οιστρογόνα, προγεστερόνη).
Τρόπο ζωής (παχυσαρκία, αλκοόλ).

Αναλυτικά οι παράγοντες που γνωρίζουμε ότι αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού είναι οι παρακάτω:

Ηλικία. Αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου καθώς η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού αυξάνει συνεχώς ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας. Οι περισσότερες περιπτώσεις πάντως, εμφανίζονται μετά την ηλικία των 50.
Προηγούμενο ιστορικό καρκίνου του μαστού. Γυναίκες που έχουν νοσήσει από καρκίνο του μαστού έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν πάλι.

Προηγούμενο ιστορικό ορισμένων παθήσεων του μαστού. Ορισμένες παθήσεις του μαστού όπως η άτυπη υπερπλασία και το μη-διηθητικό καρκίνωμα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στο μέλλον.
Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού. Η παρουσία καρκίνου του μαστού σε στενούς συγγενείς (π.χ. μητέρα, αδελφή, κόρη) αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού σε μία γυναίκα.
Γονιδιακές μεταλλάξεις. Γυναίκες που έχουν ορισμένες μεταλλάξεις στα BRCA1 και BRCA2 γονίδια ή σε κάποια άλλα γονίδια έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού. Ο κίνδυνος εξαρτάται από το είδος της μετάλλαξης, το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου και άλλους παράγοντες.
Αυξημένη πυκνότητα των μαστών. Όταν οι μαστοί έχουν αυξημένη πυκνότητα σημαίνει ότι περιέχουν περισσότερο ινώδη ιστό παρά λίπος και αυτό κάνει δυσκολότερη την διάγνωση του καρκίνου στην μαστογραφία. Επίσης η αυξημένη πυκνότητα, συνδέεται και με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Η αυξημένη πυκνότητα μερικές φορές είναι κληρονομικό χαρακτηριστικό ενώ άλλες φορές εμφανίζεται σε γυναίκες που δεν γέννησαν ποτέ, άργησαν να κάνουν το πρώτο τους μωρό, παίρνουν ορμόνες ή πίνουν πολύ αλκοόλ.

Πρώτη περίοδος σε μικρή ηλικία. Οι γυναίκες που η περίοδός τους ξεκινά πολύ νωρίς (πριν την ηλικία των 11) υφίστανται την δράση των ορμονών που παράγουν οι ωοθήκες για περισσότερα χρόνια. Οι ορμόνες αυτές, κυρίως τα οιστρογόνα θεωρείται ότι αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Καθυστερημένη εμμηνόπαυση. Με τον ίδιο τρόπο θεωρείται ότι εμμηνόπαυση μετά την ηλικία των 55 αυξάνει την έκθεση του μαστού στα οιστρογόνα, τα οποία παράγονται από τις γυναίκες όταν αυτές έχουν περίοδο.
Τοκετός πρώτου παιδιού σε μεγάλη ηλικία ή ατεκνία. Ο τοκετός του πρώτου παιδιού μετά την ηλικία των 30 ή η μη απόκτηση παιδιού αυξάνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Η εγκυμοσύνη μειώνει τα επίπεδα των οιστρογόνων στον οργανισμό.
Ορμονική θεραπεία υποκατάστασης στην εμμηνόπαυση. Η χορήγηση χαπιών που περιέχουν οιστρογόνα και προγεστερόνη μετά την εμμηνόπαυση συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Ο κίνδυνος γίνεται σημαντικότερος εάν η χορήγηση διαρκεί περισσότερο από 5 έτη.

Ακτινοβολίες στο μαστό ή το στήθος. Η ακτινοθεραπεία στην περιοχή του θώρακα σε περίπτωση κακοήθειας αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, 10 χρόνια μετά. Η κίνδυνος διαφοροποιείται ανάλογα από την δόση της θεραπείας και την ηλικία της γυναίκας. Ακτινοθεραπεία στην εφηβεία όταν το στήθος σχηματίζεται συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο. Η ακτινοθεραπεία στο ένα στήθος σε περίπτωση καρκίνου δεν αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου στο άλλο στήθος.
Παχυσαρκία. Το αυξημένο σωματικό βάρος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού ιδιαίτερα σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση που δεν χρησιμοποίησαν ορμονική θεραπεία υποκατάστασης.
Κατανάλωση αλκοόλ. Η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Ο κίνδυνος αυξάνει ανάλογα με την ποσότητα αλκοόλ που καταναλώνετε.

Αν θεωρείτε ότι μπορεί να έχετε αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού μιλήστε με τον ιατρό σας. Μπορεί να σας προτείνει:

Μέτρα για μειώσετε τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού.
Προληπτικές εξετάσεις για έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού.

Παράγοντες που ελαττώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Οι παράγοντες που μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού έχουν κυρίως ένα τελικό αποτέλεσμα: ελαττώνουν την έκθεση του μαστού στις ορμόνες, κυρίως οιστρογόνα αλλά και την προγεστερόνη, που παράγει το σώμα της γυναίκας. Παρακάτω αναφέρονται οι τρόποι με τους οποίους συμβαίνει αυτό.

Τοκετός πρώτου παιδιού σε μικρή ηλικία. Τα επίπεδα των οιστρογόνων είναι χαμηλότερα στην διάρκεια της εγκυμοσύνης. Γυναίκες που αποκτούν το πρώτο τους παιδί σε ηλικία μικρότερη των 30 έχουν μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού.

Θηλασμός. Τα επίπεδα των οιστρογόνων στην διάρκεια του θηλασμού παραμένουν χαμηλά. Η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού είναι χαμηλότερη στις γυναίκες που θηλάζουν.
Ορμονική θεραπεία υποκατάστασης μόνο με οιστρογόνα. Θεραπεία υποκατάστασης μόνο με οιστρογόνα μπορεί να δοθεί αποκλειστικά σε γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε υστερεκτομή. Η θεραπεία αυτή μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Μετά την εμμηνόπαυση όμως αυξάνει τον κίνδυνο για αγγειακή νόσο π.χ. έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
Φάρμακα όπως το Nolvadex. Πρόκειται για μία κατηγορία φαρμάκων που δρουν σαν τα οιστρογόνα σε κάποιους ιστούς και σαν αντι-οιστρογόνα σε κάποιους άλλους. Ονομάζονται εκλεκτικοί τροποποιητές οιστρογονικών υποδοχέων (selective estrogen receptor modulators SERMs). Θεραπεία με φάρμακα όπως το Nolvadex ελαττώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Αναστολείς της αρωματάσης. Είναι φάρμακα όπως η λετροζόλη (Femara) και η αναστροζόλη (Anastrozole) που ελαττώνουν τον κίνδυνο επανεμφάνισης καρκίνου του μαστού σε γυναίκες που έχουν νοσήσει στο παρελθόν. Επίσης φαίνεται να ελαττώνουν τον κίνδυνο σε γυναίκες που έχουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Προφυλακτική μαστεκτομή. Κάποιες γυναίκες που έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, μπορεί να επιλέξουν να αφαιρέσουν προληπτικά, πριν δηλαδή παρουσιάσουν συμπτώματα, και τους δύο μαστούς τους. Με αυτόν τον τρόπο η πιθανότητα καρκίνου στο μαστό μειώνεται πολύ. Είναι απαραίτητη σωστή εκτίμηση του κινδύνου και συμβουλευτική από τον ιατρό σας πριν να πάρετε απόφαση για αυτήν την επέμβαση.
Προφυλακτική ωοθηκεκτομή. Οι ωοθήκες παράγουν την μεγαλύτερη ποσότητα οιστρογόνων που κυκλοφορούν στο σώμα της γυναίκας. Η χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών ή η χορήγηση ορισμένων φαρμάκων ελαττώνει δραματικά τα επίπεδα οιστρογόνων στον οργανισμό της γυναίκας. Καθώς αυτή η προσέγγιση συνοδεύεται από παρενέργειες, και εδώ σωστή εκτίμηση και συμβουλευτική είναι απαραίτητη από τον ιατρό σας.

Άσκηση. Γυναίκες που γυμνάζονται περισσότερο έχουν μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Το όφελος είναι μεγαλύτερο για τις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση που το σωματικό τους βάρος είναι φυσιολογικό.

Μιλήστε με τον ιατρό σας για να εκτιμήσει εάν είναι χρήσιμο να πάρετε κάποιο μέτρο για να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Παράγοντες που δεν είναι σίγουρο ότι επηρεάζουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Για τους παρακάτω παράγοντες δεν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις ότι αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Αντισυλληπτικά χάπια. Περιέχουν οιστρογόνα και μερικές μελέτες έδειξαν ότι ίσως αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού κατά τον χρόνο που κάποια γυναίκα τα χρησιμοποιεί. Ο κίνδυνος αυτός μειώνεται μετά την διακοπή τους. Άλλες μελέτες όμως δεν έδειξαν αυξημένο κίνδυνο.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποιοι συγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως π.χ. διάφορα χημικά προϊόντα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Παράγοντες που δεν επηρεάζουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Ο κίνδυνος εμφάνισης του καρκίνου του μαστού δεν επηρεάζεται από τα παρακάτω:

Ιστορικό αποβολής ή έκτρωση στο παρελθόν.
Υγιεινή διατροφή και δίαιτα με έμφαση στα φρούτα και τα λαχανικά.
Λήψη βιταμινών.
Το κάπνισμα, ενεργητικό και παθητικό.
Χρήση αποσμητικών και αντι-ιδρωτικών στις μασχάλες.
Λήψη στατινών (φαρμάκων που μειώνουν την χοληστερίνη).
Λήψη διφωσφονικών (φαρμάκων για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης).
Εργασία σε νυχτερινές βάρδιες που μπορεί να επηρεάζουν τους κιρκαδικούς ρυθμούς σας.

Πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι:

Διενεργούνται συνεχώς κλινικές μελέτες σχετικά με την διερεύνηση των αιτιών που προκαλούν ή αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Νέα δεδομένα έρχονται συνεχώς στην επιφάνεια.
Νέοι τρόποι πρόληψης για τον καρκίνο του μαστού δοκιμάζονται σε άλλες μελέτες.
Προσπαθήστε να αποφύγετε τους παράγοντες κινδύνου, και υιοθετήστε παράγοντες που ελαττώνουν τον κίνδυνο, για να μειώσετε τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Περισσότερες πληροφορίες