Στην πρώτη σας επίσκεψη στον ιατρό κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης θα σας ζητηθούν κάποιες εξετάσεις αίματος. Σκοπός τους, μεταξύ άλλων, είναι να βρεθεί η ομάδα αίματός σας και να ελέγχει αν έχετε αντισώματα κατά των ερυθρών αιμοσφαιρίων (έμμεσος Coombs). Το παρόν ενημερωτικό φυλλάδιο είναι για τις έγκυες γυναίκες των οποίων η ομάδα αίματος έχει βρεθεί να είναι Rh D (Rhesus) αρνητική. Εδώ εξηγείται τι είναι το Rh D αρνητικό και ενημερώνει για την επιπλέον προγεννητική φροντίδα που χρειάζεται.
Χορηγούμε σε όλες τις Rh D αρνητικές εγκυμονούσες την Anti-D ανοσοσφαιρίνη (ένεση Rhophylac 300mcg) συνήθως στις 28 με 32 εβδομάδες, μετά τον τοκετό ενός μωρού με Rh D θετικό και εάν υπάρξει οποιοδήποτε γεγονός στην εγκυμοσύνη που μπορεί να υποδεικνύει ότι απαιτείται Anti-D ένεση. Ο στόχος αυτών των ενέσεων είναι να αποτραπεί ο σχηματισμός μίας ανοσολογικής ευαισθητοποίησης, το Anti-D αντίσωμα.
Τι είναι οι ομάδες αίματος.
Τα ερυθρά αιμοσφαίρια μεταφέρουν οξυγόνο σε όλο το σώμα σας. Κάθε ερυθρό αιμοσφαίριο στο σώμα σας έχει φυσικές ουσίες στην επιφάνεια του κυττάρου γνωστές ως αντιγόνα. Αυτά τα αντιγόνα καθορίζουν την ομάδα αίματός και είναι το Α (άλφα), το Β (βήτα) και το Ο (μηδέν, η απουσία Α ή Β αντιγόνου). Κληρονομείτε την ομάδα αίματος ( α αντιγόνα) και από τους δύο γονείς. Ο συνδυασμός των αντιγόνων και από τους 2 γονείς δημιουργεί την ομάδα αίματος. Μπορεί να είστε ομάδα Α (άλφα), Β (βήτα), Ο (μηδέν) και ΑΒ (άλφα-βήτα). Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης σας είναι η ομάδα ΑΒΟ σας και την ομάδα Rhesus. Υπάρχουν ακόμη πολλές άλλες, λιγότερο σημαντικές ομάδες αίματος αλλά δεν τις ελέγχουμε συστηματικά. Είναι επίσης σημαντικό για τον ιατρό να γνωρίζει την ομάδα αίματος ΑΒΟ σας κατά τη διάρκεια της κύησης σε περίπτωση που χρειαστεί μετάγγιση αίματος.
Η ομάδα αίματος σας θα είναι επίσης είτε Rhesus θετικό ή Rhesus αρνητικό.
Για παράδειγμα: Αν η ομάδα ΑΒΟ σας είναι O και η ομάδα σας Rhesus είναι αρνητικό, είστε O Rhesus αρνητικό δηλαδή δεν έχετε δηλαδή το αντιγόνο (πρωτεΐνη) Rhesus-D στα ερυθρά αιμοσφαίριά σας.
Γιατί μας ενδιαφέρει εάν είστε Rhesus D αρνητική.
Εχει σημασία αν μια γυναίκα που είναι Rh D αρνητική κυοφορεί μωρό που είναι Rh D θετικό. Κάθε χρόνο υπάρχουν πολλές τέτοιες περιπτώσεις, δηλαδή γεννήσεις Rh D θετικών μωρών από Rh D αρνητικές μητέρες. Εάν κάποιο από τα κύτταρα του αίματος ενός Rh D θετικού μωρού μπει στο αίμα μιας Rh D αρνητικής γυναίκας, εκείνη θα αντιδράσει στο το Rh D θετικό αντιγόνο. Θα το εκλάβει ως μια ξένη (μη αναγνωρίσιμη ουσία) και θα παράγει αντισώματα. Προσπαθούμε να αποτρέψουμε το σχηματισμό αυτών των αντισωμάτων με τη χρήση μιας ένεσης που ονομάζεται Anti-D ανοσοσφαιρίνη (Rhophylac). Οι Rh D θετικές γυναίκες δεν παράγουν τέτοιου είδους αντισώματα.
Τι είναι τα αντισώματα κατά των ερυθροκυττάρων.
Τα αντισώματα είναι μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού. Σχηματίζονται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα έρχεται σε επαφή με μια ουσία που δεν αναγνωρίζει π.χ. ένας ιός, ένα εμβόλιο ή μια διαφορετική ομάδα αίματος. Έτσι, αν ένα διαφορετικό είδος των ερυθρών αιμοσφαιρίων βρεθεί στην κυκλοφορία του αίματός σας μπορεί να σχηματιστούν αντισώματα εναντίον αυτών των ερυθροκυττάρων. Υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι με τους οποίους διαφορετικά ερυθρά κύτταρα μπορούν να εισέλθουν κυκλοφορία του αίματος σας: ως αποτέλεσμα μετάγγισης αίματος ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι σύνηθες μια μικρή ποσότητα αίματος του μωρού να έρθει σε επαφή με το αίμα της μητέρας. Αυτό συμβαίνει συνήθως κατά την διάρκεια του τοκετού. Επαφή του αίματος της μητέρας με το αίμα του μωρού μπορεί όμως να προκληθεί και κατά την εγκυμοσύνη π.χ. κατά τη διάρκεια της αμνιοπαρακέντησης, σε περίπτωση κολπικής αιμορραγίας και μερικές φορές χωρίς κάποιο προφανή λόγο. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος να συμβεί κάτι τέτοιο βρίσκεται στο τελευταίο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Αν έχουν σχηματιστεί αντισώματα Anti-D μπορούν να περάσουν από το αίμα σας στο αίμα του μωρού σας. Τα αντισώματα θα μπορούσαν να βλάψουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια του μωρού σας εάν είναι Rh D θετικό. Στις περισσότερες περιπτώσεις το μωρό δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα. Ωστόσο, εάν το επίπεδο των Anti-D αντισωμάτων είναι υψηλό μπορεί μερικές φορές να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα. Το Rh D θετικό μωρό μπορεί να παρουσιάσει σοβαρή αναιμία είτε είναι μέσα στην μήτρα ή μετά τον τοκετό. Επίσης μπορεί να εμφανιστεί σοβαρός ίκτερος μετά τη γέννηση. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως «αιμολυτικό σύνδρομο του εμβρύου ή του νεογνού» και χρειάζεται συνήθως θεραπευτική παρέμβαση.
Αν μια γυναίκα δημιουργήσει Anti-D αντισώματα αυτό την «ευαισθητοποιεί». Το επίπεδο των αντισωμάτων είναι πιθανόν να αυξάνεται σε κάθε εγκυμοσύνη που κυοφορεί ένα Rh D θετικό μωρό.
Πώς μπορεί να εμποδιστεί ο σχηματισμός των αντι D αντισωμάτων.
O σχηματισμός του Anti-D αντισώματος μπορεί να προληφθεί κάνοντας στην μητέρα, μια ένεση με «έτοιμο Anti-D αντίσωμα» (προφυλακτική Anti-D ή Anti-D ανοσοσφαιρίνη). Αυτή η ένεση «απορροφά» τα ερυθρά κύτταρα του μωρού πριν το ανοσοποιητικό σύστημα της μητέρας τα εντοπίσει. Έτσι η μητέρα δεν παράγει τα Anti D αντισώματα.
Όλες οι Rh D αρνητικές γυναίκες προτείνεται να λαμβάνουν προγεννητικά αντι-D προφύλαξη και επίσης μετά τον τοκετό ενός Rh D θετικού μωρού. Η ένεση είναι για προφύλαξη και δεν προκαλεί πρόβλημα στο μωρό. Η χρήση της προφυλακτικής Anti-D ανοσοσφαιρίνης (Rhophylac) στο τελευταίο τρίμηνο της κύησης συνιστάται από το NICE (National Institute of Clinical Excellence). Η ένεση γίνεται ενδομυϊκά στον βραχίονα (μπράτσο).
Σε ποιες περιπτώσεις γίνεται η Anti-D ανοσοσφαιρίνη.
- Συνήθως μια ένεση Anti-D χορηγείται στις 28 με 32 εβδομάδες της κύησης. Εντοπίστε μέσω του ημερολογίου της κύησης σας πότε είναι αυτό το διάστημα.
- Επίσης εντός 72 ωρών (3 ημέρες) μετά την γέννηση ενός Rh D θετικού μωρού. Αν είστε Rh D αρνητική φροντίστε να μάθετε την ομάδα αίματος του μωρού σας και εάν θα πρέπει να σας χορηγηθεί η ένεση πριν από την έξοδο από το νοσοκομείο/μαιευτήριο.
Εάν είστε Rh D αρνητική μπορεί να χρειαστεί πρόσθετη Anti-D ανοσοσφαιρίνη μετά από οποιοδήποτε από τα παρακάτω γεγονότα (ο ιατρός θα σας ενημερώσει αναλυτικά):
- Μετά από αποβολή ή απειλούμενη αποβολή.
- Μετά από διακοπή κύησης.
- Σοβαρό τραυματισμό στην κοιλιά.
- Μετά από κολπική αιμορραγία.
- Εξετάσεις όπως η αμνιοπαρακέντηση και η λήψη τροφοβλάστης,
- Μετασχηματισμός θέσης του μωρού από τον ιατρό (σπάνια).
Η ένεση πρέπει να χορηγείται μέσα σε τρεις ημέρες (72 ώρες) μετά από τα παραπάνω γεγονότα, αλλά μπορεί να έχει δράση μέχρι και 10 ημέρες αργότερα.
Υπάρχουν κίνδυνοι από την χορήγηση της Anti-D
Σπάνια έχουν αναφερθεί αλλεργικές αντιδράσεις. Ακόμη σπανιότερες είναι οι περιπτώσεις αναφυλακτικών (σοβαρές αλλεργικές) αντιδράσεων. Αν υπήρχε στο παρελθόν αλλεργική αντίδραση σε προϊόντα αίματος ή σε εμβόλια, παρακαλούμε να μας ενημερώσετε.
Η Anti-D ανοσοσφαιρίνη είναι κατασκευασμένη από ένα μέρος του αίματος που ονομάζεται πλάσμα και συλλέγεται από δότες. Η παραγωγή της είναι πολύ αυστηρά ελεγχόμενη και οι δωρητές έχουν ελεγχθεί ότι δεν έχουν κάποιο μολυσματικό παράγοντα.
Στο σημείο τις ένεσης μπορεί να αισθανθείτε κάποιο τοπικό πόνο ή ευαισθησία.
Είναι η Anti-D πάντα αποτελεσματική;
Οι Αnti-D είναι πολύ αποτελεσματική στην πρόληψη του σχηματισμού αντισωμάτων από το ανοσοποιητικό σύστημα. Σε σπάνιες περιπτώσεις σε μια γυναίκα μπορεί να συμβεί ένα γεγονός που θα δημιουργήσει «ευαισθητοποίηση» χωρίς να είναι εμφανές. Αυτό πιθανόν να σημαίνει ότι δεν καλύφθηκε πλήρως από την ένεση.
Τι γίνεται εάν επιλέξω να μην μου χορηγηθεί Anti-D;
O ιατρός θα συζητήσει μαζί σας όσον αφορά την απόφασή σας. Θα σας δοθεί η ευκαιρία να μιλήσετε για τις ανησυχίες και να λύσετε οποιαδήποτε απορία μπορεί να έχετε. Θα σας εξηγήσει περαιτέρω τους κινδύνους που θα έχετε από την μη χορήγηση των ενέσεων Anti-D. Αν αποφασίσετε να μην την κάνετε θα πρέπει αυτό να τεκμηριώνεται με σαφήνεια στο ιστορικό σας. Εάν αναπτύξετε αντισώματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θα κάνετε τακτικές εξετάσεις αίματος για να παρακολουθούμε το επίπεδο των αντισωμάτων και να ο κίνδυνος ανάπτυξης αιμολυτικής νόσου.
Εάν αναπτύξετε αντισώματα η χρήση Anti-D δεν μπορεί να αποτρέψει την αύξηση του επιπέδου τους. Αυτό μπορεί να επηρεάσει ενδεχομένως τυχόν μελλοντικές εγκυμοσύνες.
Υπάρχουν διαθέσιμες άλλες εναλλακτικές λύσεις;
Προς το παρόν όχι. Υπάρχει η ελπίδα στο εγγύτερο μέλλον θα είμαστε σε θέση με μια απλή εξέταση αίματος σε όλες τις Rh D αρνητικές γυναίκες να βρίσκουμε την ομάδα αίματος του μωρού τους. Τότε μόνο οι γυναίκες που θα ξέρουμε ότι κυοφορούν Rh D θετικό μωρό θα χρειάζεται να κάνουν ενέσεις Anti-D.
Πότε δεν χρειάζεται η ένεση;
- Εάν η ομάδα αίματος σας είναι Rh D θετικό.
- Εάν και ο σύντροφος και πατέρας του μωρού είναι Rh D αρνητικό (τότε το μωρό είναι σίγουρα Rh D αρνητικό).
- Εάν έχετε ήδη αναπτύξει αντισώματα Anti-D. Όταν συμβαίνει αυτό η ένεση δεν μπορεί να σταματήσει την αύξηση του επιπέδου των αντισωμάτων στις επόμενες εγκυμοσύνες και δεν μπορεί να αφαιρέσει τα αντισώματα που ήδη υπάρχουν.
Περισσότερες πληροφορίες.
Αν επιθυμείτε περισσότερες πληροφορίες, μην διστάσετε να μιλήσετε με τη μαία ή τον ιατρό σας.
