Οι πολύποδες του ενδομητρίου είναι μια από τις πιο συχνές αιτίες μη φυσιολογικής κολπικής αιμορραγίας τόσο πριν, όσο και μετά την εμμηνόπαυση. Πρόκειται για ανώμαλη υπερβολική ανάπτυξη (υπερπλασία) των αδένων και του υποστρώματος του ενδομητρίου (που επαλείφει το εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας) και προβάλουν στην κοιλότητα της μήτρας. Μπορεί να μην προκαλούν κανένα σύμπτωμα. Οι περισσότεροι είναι καλοήθεις.
Η εμφάνισή τους είναι σπάνια στις έφηβες. Η συχνότητα παρουσίας τους αυξάνει παράλληλα με την ηλικία της γυναίκας μέχρι την εμμηνόπαυση. Σε μια μελέτη βρέθηκαν στο 12% των γυναικών πριν την εμμηνόπαυση έναντι του 6% μετά την εμμηνόπαυση.
Τι τους προκαλεί
Τις περισσότερες προκύπτουν τυχαία. Κάποιες φορές αυξημένα επίπεδα ενδογενών ή προσλαμβανόμενων ορμονών βοηθούν στην ανάπτυξή τους.
Ταμοξιφαίνη (Nolvadex, χημειοπροφύλαξη για τον καρκίνο του μαστού). Εμφανίζονται στο 2 με 36% των περιπτώσεων χορήγησης ταμοξιφαίνης. Μπορεί να φτάσουν σε μεγάλο μέγεθος, πάνω από 3 εκατοστά.
Παχυσαρκία. Φαίνεται ότι η εμφάνισή τους σχετίζεται με το αυξημένο σωματικό βάρος ιδιαίτερα αν συνυπάρχει υπέρταση.
Η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
Με ποια συμπτώματα εμφανίζονται
Συνήθως η μη φυσιολογική κολπική αιμορραγία είναι ο τρόπος που δηλώνουν την παρουσία τους. Εμφανίζεται στο 60-90% των περιπτώσεων. Μερικές φορές πρόκειται για αιμορραγία ανάμεσα στις περιόδους (μητρορραγία, ήπια συνήθως) ή μετά από επαφή. Άλλες φορές στην φάση της περιόδου αναφέρεται αύξηση στη διάρκεια ή της ποσότητας του αίματος που χάνεται (μηνορραγία). Στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση η παρουσία αιμορραγίας είναι σοβαρή ένδειξη αναζήτησης ιατρικής βοήθειας. Σε περίπτωση μη φυσιολογικής κολπικής αιμορραγίας η πιθανότητα κακοήθειας πάντα διερευνάται επίσης.
Τυχαίο εύρημα στην διάρκεια υπερηχογραφικού ελέγχου ρουτίνας ή στη διάρκεια υστεροσκόπησης.
Υπογονιμότητα. Μερικές φορές η παρουσία τους (ανάλογα με την θέση και το μέγεθος) μειώνει τις πιθανότητες επίτευξης κύησης.
Ορατοί στην διάρκεια γυναικολογικής εξέτασης. Μερικές φορές λόγω της μορφής του, ο πολύποδας μπορεί να εξέχει από το τραχηλικό στόμιο. Γίνεται τότε άμεσα ορατός κατά την διάρκεια της λήψης του τεστ Παπανικολάου.
Πως γίνεται η διάγνωση
Ο διακολπικός υπέρηχος είναι η πρώτης γραμμής εξέταση για την απεικόνιση ενός πολύποδα. Σε περιπτώσεις με ασαφή εικόνα η υδροϋπερηχογραφία (saline infusion sonogram, SIS) μπορεί να βοηθήσει. Στην εξέταση αυτή κατά την διάρκεια της υπερηχογραφικής εξέτασης γίνεται έγχυση αποστειρωμένου φυσιολογικού ορού στην κοιλότητα της μήτρας.
Η επιβεβαίωση (και η αντιμετώπιση) της παρουσίας πολύποδα γίνεται με την βοήθεια της υστεροσκόπησης. Το υστεροσκόπιο είναι ένα λεπτό τηλεσκόπιο με φως που επιτρέπει να εξετάσουμε το εσωτερικό της κοιλότητας της μήτρας.
Η τελική διάγνωση είναι η ιστολογική εξέταση. Βασίζεται στην εξέταση του πολύποδα όταν αυτός αφαιρεθεί. Έτσι αποκλείουμε και την πιθανότητα κακοήθειας.
Τι άλλο μπορεί να είναι (μέσα στην μήτρα)
Μερικές φορές είναι δύσκολο κάποιος στον υπερηχογραφικό έλεγχο να διακρίνει διαφορές μεταξύ ενός πολύποδα και ενός υποβλενογόνιου ινομυώματος. Επιπλέον μία προσεκβολή μέσα στην κοιλότητα της μήτρας μπορεί να απεικονίζει μια υπερπλασία ή καρκίνο του ενδομητρίου. Η υστερόσκοπηση βοηθά αλλά μόνο η ιστολογική εξέταση δίνει την οριστική απάντηση.
Ποια είναι η (κλινική) πορεία τους
Η πιθανότητα να υποχωρήσουν αυτόματα είναι περίπου 15%. Η πιθανότητα είναι μικρή εάν ο πολύποδας έχει μέγεθος πάνω από 1 εκατοστό.
Πιθανότητα κακοήθειας. Γενικά είναι περίπου 1:200. Είναι υψηλότερη στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και σε αυτές που παρουσιάζουν αιμορραγία. Μέγεθος επίσης πάνω από 1,5 εκατοστά συνδέεται με μεγαλύτερες πιθανότητες κακοήθους συμπεριφοράς όπως και η χρήση ταμοξιφαίνης.
Επίπτωση στη γονιμότητα. Περίπου στο 6-8% των γυναικών που αναζητούν ιατρική βοήθεια για υπογονιμότητα ανευρίσκονται πολύποδες ενδομητρίου. Μελέτες δείχνουν ότι η αφαίρεσή τους αυξάνει τις πιθανότητες γονιμοποίησης. Η παρουσία τους δεν συνδέεται με αυξημένα ποσοστά αυτόματων αποβολών ή επιπλοκών στην κύηση.
Πως αντιμετωπίζονται
Μικροί πολύποδες (κάτω από 1 εκατοστό) που βρίσκονται τυχαία σε έλεγχο ρουτίνας με υπέρηχο χωρίς να προκαλούν συμπτώματα σε γυναίκες με περίοδο, μπορούμε να τους παρακολουθήσουμε. Υπάρχει πιθανότητα υποχώρησης.
Οι πολύποδες που προκαλούν συμπτώματα πρέπει να αφαιρούνται. Αυτό ανακουφίζει από τις ενοχλητικές αιμορραγίες και διασφαλίζει ότι δεν υπάρχει κακοήθεια (πιο πιθανή όταν υπάρχουν συμπτώματα). Επίσης σε γυναίκα με υπογονιμότητα οι περισσότεροι θα σύστηναν αφαίρεση του πολύποδα καθώς αυτό αυξάνει τις πιθανότητες κύησης.
Εάν δεν υπάρχουν συμπτώματα συστήνεται η αφαίρεση εάν οι πολύποδες:
- είναι μεγάλοι (πάνω από 1,5 εκατοστά, μεγαλύτερη πιθανότητα κακοήθειας)
- είναι πολλοί
- προβάλουν από τον τράχηλο της μήτρας (μικρή πιθανότητα υποχώρησης, δημιουργούν συμπτώματα συχνά).
Μετά την εμμηνόπαυση ο κίνδυνος κακοήθειας είναι μεγαλύτερος και συστήνεται η αφαίρεσή τους ενώ ο κίνδυνος επιπλοκών από την επέμβαση μικρός.
Η αφαίρεσή τους με την βοήθεια υστεροσκοπίου είναι ο σωστός τρόπος. Η πιθανότητα αφαίρεσης με αυτόν τον τρόπο είναι 99% ενώ με τυφλή απόξεση της ενδομήτριας κοιλότητας είναι 60-70%.
Επανεμφάνιση πολυπόδων.
Κάποιες φορές πολύποδες μπορεί να ξαναεμφανιστούν. Η χρήση αντισυλληπτικής συσκευής (Mirena) που προκαλεί ατροφία του ενδομητρίου ή η καταστροφή του ενδομητρίου με διαθερμία (σε γυναίκες που δεν ενδιαφέρονται πλέον να τεκνοποιήσουν) αποτελούν λύσεις.
Σε γυναίκες που κάνουν χρήση ταμοξιφαίνης τα δεδομένα είναι περισσότερο πολύπλοκα και η αντιμετώπιση πρέπει να εξατομικεύεται.
Πηγές
