Η ενδομητρίωση αφορά το 6-10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Ανάλογα με την βαρύτητά τη,ς μπορεί να έχει επίδραση στην γονιμότητα της γυναίκας.
- Υπολογίζεται ότι το 30-50% των γυναικών με υπογονιμότητα έχουν ενδομητρίωση.
- Η λαπαροσκόπηση βοηθά στην διάγνωση και αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης και βελτιώνει την γονιμότητα σε ορισμένες περιπτώσεις.
- Η αντιμετώπιση κάθε περίπτωσης είναι διαφορετική και εξαρτάται από την βαρύτητα της νόσου και τις προτεραιότητες της κάθε γυναίκας.
Ενδομητρίωση και γονιμότητα
Η ενδομητρίωση είναι συχνή νόσος. Αν είναι έλαχιστου ή ήπιου βαθμού είναι απίθανο να δημιουργήσει πρόβλημα γονιμότητας.
Η πιθανότητα να συλλάβει ένα ζευγάρι είναι περίπου:
- 15-20% κάθε μήνα σε φυσιολογικές συνθήκες. Η πιθανότητα μειώνεται καθώς αυξάνεται η ηλικία της γυναίκας.
- 2-10% κάθε μήνα σε περίπτωση ενδομητρίωσης που συνυπάρχει και υπογονιμότητα. Η πιθανότητα αυξάνει ανάλογα με την βαρύτητα της ενδομητρίωσης.
Πως προκαλεί η ενδομητρίωση υπογονιμότητα;
Σχεδόν το 40% των γυναικών με υπογονιμότητα έχουν ενδομητρίωση. Γιατί συμβαίνει αυτό;
- Η φλεγμονή που προκαλεί η ενδομητρίωση έχει βλαπτική επίδραση στο σπέρμα, το ωάριο και εμποδίζει την μετακίνησή τους στις σάλπιγγες και στην μήτρα.
- Το τοξικό περιβάλλον που δημιουργεί ίσως αλλοιώνει την ποιότητα των ωαρίων και εμποδίζει την εμφύτευση στην μήτρα του γονιμοποιημένου ωαρίου.
- Η ενδομητρίωση μπορεί να αλλάξει τις ανατομικές σχέσεις των έσω γεννητικών οργάνων με αποτέλεσμα να επηρεάζεται και η ομαλή λειτουργία τους. Αν η ωοθήκη περιβάλλεται από συμφύσεις το ωάριο που απελευθερώνει παγιδεύεται και δεν φτάνει στις σάλπιγγες να γονιμοποιηθεί.
- Σε σοβαρότερες περιπτώσεις η ενδομητρίωση δημιουργεί συμφύσεις (ουλές) που μπορεί να αποκλείσουν τις δύο σάλπιγγες ώστε ωάριο και σπερματοζωάρια να μην επικοινωνούν.
Πως μπορώ να ξέρω εάν η ενδομητρίωση είναι η αιτία της υπογονιμότητας;
Το συχνότερο σύμπτωμα των γυναικών που έχουν ενδομητρίωση είναι ο πόνος στην κοιλιά ιδιαίτερα στην περίοδο και στην επαφή. Πολλές γυναίκες όμως δεν έχουν κανένα σύμπτωμα και η υπογονιμότητα είναι το μόνο που αναφέρουν.
- Το υπερηχογράφημα βοηθά στην διάγνωση μόνο εάν η ενδομητρίωση δημιουργεί κύστεις. Ονομάζονται ενδομητριώματα, αναπτύσσονται στην περιοχή των ωοθηκών, και περιέχουν αίμα που προέρχεται από τις εστίες της ενδομητρίωσης.
- Η λαπαροσκόπηση είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος να γίνει η διάγνωση της ενδομητρίωσης. Πρόκειται για μία ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδο. Μέσα από μικρές οπές που δημιουργούμε, έχουμε την δυνατότητα με την βοήθεια μιας ειδικής κάμερας να εντοπίσουμε οπτικά τις εστίες της ενδομητρίωσης, και με την εισαγωγή ειδικών εργαλείων να την αντιμετωπίσουμε.
Βαρύτητα της ενδομητρίωσης
Κατά την διάρκεια της λαπαροσκόπησης μπορούμε να εκτιμήσουμε το πρόβλημα που δημιουργεί η ενδομητρίωση και να δούμε:
- Τι τύπου είναι οι ενδομητριωσικές εστίες; Επιφανειακές ή εισδύουν βαθιά στους ιστούς;
- Που βρίσκονται οι εστίες της ενδομητρίωσης;
- Πόση είναι η έκταση που καταλαμβάνουν οι εστίες της ενδομητρίωσης;
Ανάλογα με τα ευρήματα που υπάρχουν, η βαρύτητα της ενδομητρίωσης ταξινομείται σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ASRM) σαν:
- Ελάχιστη (στάδιο 1).
- Ήπια (στάδιο 2).
- Μετρίου βαθμού (στάδιο 3).
- Σοβαρή (στάδιο 4).
Η ταξινόμηση (σταδιοποίηση) που χρησιμοποιείται για να προσδιοριστεί η βαρύτητα της ενδομητρίωσης:
- Είναι χρήσιμη για να προσδιορίζουμε το εύρος του προβλήματος.
- Μας βοηθά για την καλύτερη αντιμετώπιση και θεραπεία της ενδομητρίωσης.
- Όμως δεν έχει σχέση σοβαρότητα των συμπτωμάτων όπως ο πόνος. Υπάρχουν π.χ. περιπτώσεις με σοβαρού βαθμού ενδομητρίωση χωρίς κανένα σύμπτωμα.
- Επίσης δεν μπορεί να μας προσδιορίσει με ποια θεραπεία θα έχουμε τα καλύτερα αποτελέσματα.
Το στάδιο της ενδομητρίωσης έχει σχέση με την υπογονιμότητα. Γυναίκες με σοβαρού βαθμού ενδομητρίωση έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα. Οι πολλές ενδομητριωσικές εστίες, οι ουλές, οι συμφύσεις και οι βλάβη που προκαλείται στις ωοθήκες μερικές φορές, δυσκολεύουν την σύλληψη. Συχνά υπάρχει ανάγκη για ιατρική παρέμβαση και χρήση τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Μπορώ να συλλάβω χωρίς παρέμβαση αν έχω ενδομητρίωση;
Οι πιθανότητες σύλληψης με φυσικό τρόπο μειώνονται όσο μεγαλύτερο είναι το στάδιο της ενδομητρίωσης. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις η επίδραση της φλεγμονής, οι συμφύσεις και οι αλλαγές στην ανατομία των οργάνων επιδρούν σημαντικά στην γονιμότητα.
Αν 100 γυναίκες ξεκινήσουν προσπάθειες για εγκυμοσύνη μετά από 1 χρόνο:
- 84 θα συλλάβουν εάν δεν έχουν ενδομητρίωση.
- 75 θα συλλάβουν εάν έχουν ελάχιστη ή ήπιας βαρύτητας ενδομητρίωση.
- 50 θα συλλάβουν εάν έχουν μετρίου βαθμού ενδομητρίωση.
- 25 θα συλλάβουν εάν έχουν σοβαρού βαθμού ενδομητρίωση.
Πως μπορώ να επιβραδύνω την εξέλιξη της ενδομητρίωσης;
Αν γνωρίζετε ότι έχετε ενδομητρίωση και δεν σκοπεύετε να μείνετε έγκυος άμεσα, ίσως υπάρχει τρόπος να αναστείλετε την εξέλιξη της νόσου. Το αντισυλληπτικό χάπι μπορεί να ελαττώσει τον πόνο και να ελέγξει τα συμπτώματα για όσο διάστημα το χρησιμοποιείτε. Σε υγιείς, μη καπνίστριες το χάπι μπορεί να συνεχιστεί μέχρι την εμμηνόπαυση. Σε μελέτες που έχουν γίνει το χάπι είναι το ίδιο αποτελεσματικό με θεραπείες που διακόπτουν εντελώς την περίοδο (GnRH ανάλογα), με στόχο την αναστολή της εξέλιξης της ενδομητρίωσης. Έχει όμως πολύ λιγότερες παρενέργειες και είναι πολύ καλύτερα αποδεκτό.
Φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπογονιμότητας στην ενδομητρίωση
Αν προσπαθείτε να μείνετε έγκυος και έχετε ενδομητρίωση δεν υπάρχει προς το παρόν αποτελεσματική φαρμακευτική αγωγή για να βελτιώσει την γονιμότητας σας. Η φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης περιλαμβάνει:
- Παυσίπονα. Αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη σκευάσματα χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του πόνου.
- Ορμονικά σκευάσματα. Δρουν αναστέλλοντας την παραγωγή οιστρογόνων από τις ωοθήκες όπως π.χ. τα αντισυλληπτικά χάπια. Η ορμονική αγωγή είναι συνήθως αποτελεσματική για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της νόσου, όμως δεν έχει καμία επίδραση στην γονιμότητα.
Γενικά τα οφέλη της φαρμακευτικής αγωγής διαρκούν όσο διάστημα συνεχίζεται η θεραπεία.
Πως βελτιώνει η λαπαροσκόπηση την γονιμότητα στην ενδομητρίωση;
Αν διαπιστωθεί ότι υπάρχει ενδομητρίωση στην διάρκεια της λαπαροσκόπησης τότε ταυτόχρονα μπορεί να γίνει και αντιμετώπισή της. Αυτό επιτυγχάνεται με:
- Καταστροφή με καυτηριασμό ή laser όλων των εστιών της ενδομητρίωσης.
- Αφαίρεση των εστιών όταν αυτές είναι μεγαλύτερες (οζίδια) και εισδύουν βαθύτερα στους ιστούς.
- Αφαίρεση, παροχέτευση και καυτηριασμό ενδομητριωμάτων (κύστεων ενδομητρίωσης).
- Λύση των συμφύσεων (ουλών) που τυχόν υπάρχουν.
Σε περιπτώσεις που υπάρχει ήπια ή μετρίου βαθμού ενδομητρίωση έχει βρεθεί ότι η λαπαροσκόπηση βελτιώνει την γονιμότητα. Η βελτίωση της γονιμότητα αφορά:
- αύξηση του ποσοστού των κυήσεων στις γυναίκες που έκαναν λαπαροσκόπηση,
- ταχύτερη επίτευξη εγκυμοσύνης ,
- αυξημένη πιθανότητα αυτόματης σύλληψης (χωρίς υποβοήθηση) και
- μεγαλύτερη επιτυχία σε περίπτωση εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF).
Όταν πρόκειται για σοβαρού βαθμού ενδομητρίωση, η λαπαροσκόπηση βοηθά να αποκατασταθεί η φυσιολογική ανατομία των έσω γεννητικών οργάνων. Με αυτόν τον τρόπο ίσως οι ωοθήκες και οι σάλπιγγες λειτουργήσουν καλύτερα και υπάρξει βελτίωση της γονιμότητας. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις ενδομητρίωσης το όφελος της λαπαροσκόπησης στο ζήτημα της γονιμότητας είναι μικρότερο από ότι σε ήπιου ή μέτριου βαθμού ενδομητρίωση.
Αν περάσει ένα ορισμένο χρονικό διάστημα από την λαπαροσκόπηση, και δεν καταφέρετε να μείνετε έγκυος με φυσικό τρόπο, ίσως χρειαστεί να ζητήσετε βοήθεια από τον ιατρό σας. Μπορεί να χρειαστεί να καταφύγετε σε τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για επίτευξη εγκυμοσύνης.
Φαρμακευτική αγωγή μετά την λαπαροσκόπηση
Η φαρμακευτική αγωγή μετά την λαπαροσκόπηση ίσως καθυστερήσει την επανεμφάνιση του πόνου, σε περίπτωση που δεν υπάρχει άμεση επιθυμία για εγκυμοσύνη. Διάφορα ορμονικά σκευάσματα έχουν σχεδόν το ίδιο αποτέλεσμα:
- Το αντισυλληπτικό χάπι παρέχει ύφεση των συμπτωμάτων μέχρι και ένα χρόνο μετά.
- Η αντισυλληπτική συσκευή Mirena είναι επίσης αποτελεσματική στον έλεγχο των συμπτωμάτων.
- Τα GnRH ανάλογα δημιουργούν τεχνητή εμμηνόπαυση. Έχουν τις σοβαρότερες παρενέργειες και μπορούν να χορηγηθούν μόνο για 6 μήνες.
Μπορεί να χρειαστεί να καταφύγω σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή;
Ανάλογα με τις συνθήκες ίσως αν χρειαστεί να καταφύγετε σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή για να επιτύχετε εγκυμοσύνη εάν έχετε ενδομητρίωση. Αυτό εξαρτάται από:
- την σοβαρότητα της ενδομητρίωσης,
- την ηλικία του ζευγαριού,
- το χρονικό διάστημα της υπογονιμότητας,
- το εάν υπήρχε άλλη εγκυμοσύνη στο παρελθόν,
- το εάν υπάρχουν και άλλοι παράγοντες υπεύθυνοι για την υπογονιμότητα π.χ. φραγμένες σάλπιγγες ή πρόβλημα στο σπέρμα.
Ποιες επιλογές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής υπάρχουν σε περίπτωση ενδομητρίωσης;
- Πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας.
- Ενδομήτρια σπερματέγχυση.
- Ωοθηκική διέγερση με ενδομήτρια σπερματέγχυση.
- Εξωσωματική γονιμοποίηση.
Πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας
Όταν υπάρχει ασταθής κύκλος, έχει σαν στόχο να προκαλέσει την απελευθέρωση ενός τουλάχιστον ωαρίου κάθε μήνα. Είναι κατάλληλη μέθοδος:
- Για νέες γυναίκες που δεν έχουν τακτική ωοθυλακιορρηξία (και άρα ασταθή κύκλο).
- Όταν υπάρχει ελάχιστη ή ήπια ενδομητρίωση.
- Όταν οι σάλπιγγες είναι ανοιχτές.
- Όταν το σπέρμα είναι καλό.
Ενδομήτρια σπερματέγχυση.
Η ενδομήτρια σπερματέγχυση χρησιμοποιείται για την ενίσχυση της ανδρικής γονιμότητας. Το σπέρμα ετοιμάζεται στο εργαστήριο με τέτοιο τρόπο ώστε τα πιο υγιή σπερματοζωάρια να χρησιμοποιούνται. Εγχύονται διαμέσου του τραχήλου μέσα στην μήτρα ώστε να βρίσκονται κοντά στο ωάριο, όταν γίνεται η ωοθυλακιορρηξία.
Είναι κατάλληλη μέθοδος:
- Για νέες γυναίκες που έχουν τακτική ωοθυλακιορρηξία (και άρα σταθερό κύκλο).
- Όταν υπάρχει ελάχιστη ή ήπια ενδομητρίωση.
- Όταν οι σάλπιγγες είναι ανοιχτές.
- Όταν το σπέρμα είναι καλό.
Ωοθηκική διέγερση με ενδομήτρια σπερματέγχυση.
Η ωοθηκική διέγερση με ενδομήτρια σπερματέγχυση ενισχύει την γονιμότητα της γυναίκας καθώς αυτή παράγει περισσότερα ωάρια (συνήθως 3-4) σε έναν κύκλο. Είναι πιο αποτελεσματική από την ενδομήτρια σπερματέγχυση:
- Σε γυναίκες που δεν έχουν καταφέρει να επιτύχουν σύλληψη με φυσικό τρόπο.
- Όταν υπάρχει ελάχιστη ή ήπια ενδομητρίωση.
Το ποσοστό εγκυμοσύνης είναι 10-15% ανά προσπάθεια. Το 80% των γυναικών συλλαμβάνουν στις 4-6 πρώτες προσπάθειες. Μετά από 3-4 αποτυχημένες προσπάθειες πρέπει να συστήνεται εξωσωματική γονιμοποίηση.
ακολουθείγίνεται προσπάθεια
Εξωσωματική γονιμοποίηση.
Η εξωσωματική γονιμοποίηση χρησιμοποιείτε με επιτυχία για την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας που προκαλείται από την ενδομητρίωση. Είναι κατάλληλη:
- Όταν υπάρχει ήπια ή μετρίου βαθμού ενδομητρίωση.
- Όταν οι σάλπιγγες είναι κλειστές.
- Όταν το σπέρμα δεν είναι πολύ καλό.
- Όταν έχουν προηγηθεί προσπάθειες ενδομήτριας σπερματέγχυσης χωρίς επιτυχία.
Ενδομητρίωση και εγκυμοσύνη
Μπορεί η ενδομητρίωση να καθυστερεί την σύλληψη αλλά από την στιγμή που μείνετε έγκυος δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα! Η πορεία της εγκυμοσύνης δεν έχει καμία διαφορά από το να μην είχατε ενδομητρίωση ποτέ. Ο πόνος θα υποχωρήσει στην διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ίσως όμως επανέλθει μετά τον τοκετό όταν επανέλθει και η περίοδος.
Στο ιατρείο μας
Πριν αποδοθεί σε ενδομητρίωση το πρόβλημα γονιμότητας που υπάρχει προηγείται πλήρης έλεγχος στο ζευγάρι για όλες τις άλλες πιθανές αιτίες.
Λαπαροσκόπηση προτείνουμε:
- Αν υπάρχει υπογονιμότητα και συμπτώματα που να παραπέμπουν σε ενδομητρίωση.
- Αν υπάρχει ενδομητρίωμα και υπογονιμότητα.
- Αν έχουν προηγηθεί αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Γενικά κάθε περίπτωση αντιμετωπίζεται ξεχωριστά ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της.
Περισσότερες πληροφορίες
