Επείγουσα αντισύλληψη | Γεώργιος Β. Καλόγηρος

Ατυχήματα συμβαίνουν ακόμα και στο σεξ! Ίσως πρέπει να σκεφτείτε την επείγουσα αντισύλληψη εάν είχατε σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη και υπάρχει πιθανότητα εγκυμοσύνης ενώ δεν το επιθυμείτε. Υπάρχουν διάφορες επιλογές διαθέσιμες. Εφαρμόζονται μετά την σεξουαλική επαφή, και είναι αποτελεσματικές μέσα σε διάστημα 3 με 5 ημερών μετά την επαφή χωρίς προφύλαξη.

Το «χάπι της επόμενης ημέρας» είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για τους δύο τύπους χαπιών που χορηγούνται σε τέτοιες περιπτώσεις. Εναλλακτικά μπορεί να τοποθετηθεί ένα ενδομήτριο σπιράλ (IUCD), το οποίο είναι ακόμη πιο αποτελεσματικό σαν μέθοδος επείγουσας αντισύλληψης.

Τι είναι η επείγουσα αντισύλληψη;

Πρόκειται για την αντισύλληψη που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε εάν είχατε επαφή χωρίς προφύλαξη και υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Μόνο εσείς και ο σύντροφός σας μπορείτε να εκτιμήσετε τις πιθανότητες να υπήρξε κάποιο «ατύχημα» κατά την διάρκεια της επαφής. Ο ιατρός μπορεί να σας βοηθήσει, εκτιμώντας μόνο την πιθανότητα να βρισκόσαστε κοντά στις γόνιμες ημέρες.

Υπάρχουν διαθέσιμοι τρεις τύποι επείγουσας αντισύλληψης.

Το χάπι Norlevo ή Postinor (χάπι με προγεσταγόνο).
Το χάπι ellaOne®.
Το ενδομήτριο σπιράλ.

Τα χάπια είναι διαθέσιμα χωρίς συνταγή από τα φαρμακεία ενώ το σπιράλ το τοποθετεί ο ιατρός

Η επείγουσα αντισύλληψη μπορεί να χρησιμοποιηθεί:

Εάν έχετε έρθει σε σεξουαλική επαφή χωρίς τη χρήση αντισύλληψης.
Αν κάνατε σεξ, αλλά υπήρχε πρόβλημα με την αντισύλληψη. Για παράδειγμα, ρήξη προφυλακτικό ή αν έχετε ξεχάσει να πάρετε το συνηθισμένο αντισυλληπτικό χάπι σας.

Τα χάπια που χρησιμοποιούμε για την επείγουσα αντισύλληψη έχουν κάποιες, όχι σοβαρές ευτυχώς, επιδράσεις στο σώμα σας. Καλό είναι λοιπόν η χρήση τους να περιορίζεται μόνο όταν είναι απαραίτητο και όχι απλώς για περισσότερη ασφάλεια, όταν δεν υπάρχει λόγος.

Το χάπι με προγεσταγόνο

Αυτό το χάπι περιέχει την ορμόνη λεβονοργεστρέλη (levonorgestrel) η οποία είναι ένα προγεσταγόνο. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν το Norlevo και το Postinor. Και τα δύο περιέχουν την ίδια δόση (1,5 mg) λεβονοργεστρέλης. Αυτή η δόση είναι αποτελεσματική στις περισσότερες περιπτώσεις και λαμβάνεται εφ’ άπαξ. Μερικές γυναίκες όμως χρειάζονται μεγαλύτερη δόση, όπως για παράδειγμα οι γυναίκες που παίρνουν ορισμένα αντιεπιληπτικά φάρμακα.

Πότε μπορώ να το πάρω και πώς λειτουργεί;

Προσπαθήστε να πάρετε το χάπι το συντομότερο δυνατό μετά την σεξουαλική επαφή. Όσο νωρίτερα το πάρετε, τόσο πιο αποτελεσματικό θα είναι. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να χορηγηθεί το αργότερο μέσα σε 3 ημέρες (72 ώρες). Θεωρείται ότι δρα κυρίως με την αναστολή ή την καθυστέρηση της ωορρηξίας η οποία συνήθως συμβαίνει κάθε μήνα. Δεν θεωρείται ότι προκαλεί έκτρωση, δηλαδή δεν έχει αποτέλεσμα, εάν ένα έμβρυο έχει ήδη εμφυτευθεί στη μήτρα.

Πόσο αποτελεσματικό είναι;

Αν και η επείγουσα αντισύλληψη είναι αποτελεσματική, δεν είναι τόσο αξιόπιστη όσο είναι το αντισυλληπτικό χάπι που παίρνεται σε καθημερινή βάση. Επομένως θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Η αποτελεσματικότητά του μειώνεται όσο περισσότερος χρόνος περνά μετά από το σεξ χωρίς προφυλάξεις και το όριο είναι οι 3 ημέρες (72 ώρες). Αν ληφθεί την 4^η με 5^η ημέρα η δράση του μειώνεται σημαντικά.

Είναι δύσκολο να υπολογίσουμε πόσο ακριβώς αποτελεσματικό είναι. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι μετά από σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις, λίγες μόνο γυναίκες μένουν έγκυες. Είναι δύσκολο να καταλάβουμε σε πόσες περιπτώσεις θα υπήρχε έτσι κι αλλιώς εγκυμοσύνη και σε ποιες η κύηση εμποδίστηκε πράγματι από το χάπι της επόμενης ημέρας. Αν 1.000 γυναίκες έχουν σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη, περίπου 60-80 θα μείνουν έγκυος. Αν όλες αυτές οι γυναίκες είχαν λάβει το χάπι της επόμενης ημέρας μόνο περίπου 11 έως 26 θα μείνουν έγκυος (αποτελεσματικότητα περίπου 70-75%).

Υπάρχουν παρενέργειες;

Παρενέργειες με το χάπι προγεσταγόνου είναι ασυνήθιστες. Ορισμένες γυναίκες έχουν τάση για εμετό για περίπου 24 ώρες μετά τη λήψη του χαπιού και μερικές γυναίκες όντως κάνουν. Καλύτερο είναι να το πάρετε μαζί με φαγητό, καθώς αυτό μειώνει την πιθανότητα να παρουσιαστεί αυτό το πρόβλημα.

Εάν κάνετε εμετό μέσα σε δύο ώρες από τη λήψη του χαπιού τότε:

Πάρτε ακόμη ένα χάπι το συντομότερο δυνατό. (Αν συνεχίζετε να έχετε τάση για εμετό πάρτε αντιεμετικά χάπια ή υπόθετα).
Μπορεί εναλλακτικά να τοποθετηθεί ένα ενδομήτριο σπιράλ όπως αναφέρεται παρακάτω.

Άλλες ήπιες παρενέργειες μπορεί να εμφανιστούν σε μερικές γυναίκες για σύντομο χρονικό διάστημα όπως διάρροια, ζάλη και ευαισθησία στο στήθος. Συχνά υπάρχει αλλαγή στην επόμενη περίοδο. Μπορεί να έρθει πιο νωρίς, ή αργά, ή μπορεί να υπάρχει ακανόνιστη αιμορραγία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ότι συνήθως. Αυτές οι διαταραχές συνήθως υποχωρούν αυτόματα χωρίς παρέμβαση και ο κύκλος επανέρχεται σε φυσιολογικούς ρυθμούς σε 1-2 περιόδους. Ζητήστε την συμβουλή του ιατρού σας εάν έχετε έντονη και παρατεταμένη αιμορραγία μετά την λήψη του χαπιού.

Πότε δεν μπορείτε να το πάρετε;

Οι περισσότερες γυναίκες μπορούν να το πάρουν. Ωστόσο, δεν είναι κατάλληλο για όλες. Για παράδειγμα, δεν πρέπει να το πάρουν γυναίκες με μια σπάνια πάθηση που ονομάζεται πορφυρία. Επίσης, οι γυναίκες που έχουν πολύ σοβαρή ηπατική νόσο, ή πολύ σοβαρή νόσο του Crohn.

Κάποια φάρμακα μπορεί να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητά του:

Φάρμακα για την επιληψία (φαινυτοΐνη και καρβαμαζεπίνη).

Δύο αντιβιοτικά (ριφαμπικίνη και ριφαμπουτίνη). Στα άλλα αντιβιοτικά δεν υπάρχει πρόβλημα.
Ένα παραφαρμακευτικό προϊόν, το βαλσαμόχορτο (St John’s wort) που βοηθά στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης.
Κάποια φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του HIV και του AIDS, όπως το ritonavir.

Ενημερώστε τον ιατρό ή τον φαρμακοποιό που σας το χορηγεί για τυχόν φαρμακευτική αγωγή που παίρνετε.

Έχετε υπόψη σας ότι

Το χάπι δεν επηρεάζει μακροπρόθεσμα την ρυθμικότητα του κύκλου σας και την διάρκεια της περιόδου.
Δεν έχει καμία επίδραση στην γονιμότητα σας στο μέλλον.
Δεν υπάρχει καθορισμένος περιορισμός στο πόσες φορές μπορείτε να το πάρετε. Αν το χρησιμοποιείτε συχνά θα αναστατώνετε τον κύκλο σας και σημαίνει ότι μάλλον χρειάζεστε έναν πιο ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο αντισύλληψης.
Αν το χάπι δεν λειτουργήσει και μείνετε έγκυος, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η λήψη είναι επιβλαβής για το μωρό.

Το χάπι ellaOne® (Ulipristal acetate)

Το ellaOne® είναι ένας νέος, σχετικά πρόσφατος, τύπος επείγουσας αντισύλληψης. Πρόκειται για ένα χάπι που λαμβάνεται εφ’ άπαξ.

Πότε μπορώ να το πάρω και πώς λειτουργεί;

Πάρτε το χάπι το συντομότερο δυνατό μετά την σεξουαλική επαφή. Όσο πιο νωρίς το πάρετε, τόσο πιο αποτελεσματικό είναι. Μπορεί να ληφθεί μέχρι και 5 ημέρες (120 ώρες) μετά την επαφή. Θεωρείται ότι δρα με την αναστολή ή την καθυστέρηση της ωορρηξίας. Δηλαδή αναστέλλει την σύλληψη και δεν προκαλεί αποβολή.

Πόσο αποτελεσματικό είναι;

Αν και η επείγουσα αντισύλληψη είναι αποτελεσματική, δεν είναι τόσο αξιόπιστη όσο το αντισυλληπτικό χάπι. Επομένως θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Όσο πιο σύντομα λαμβάνεται μετά την επαφή χωρίς προφύλαξη, τόσο πιο αποτελεσματική είναι.

Είναι δύσκολο να υπολογίσουμε πόσο ακριβώς αποτελεσματικό είναι. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι είναι ένα νέο χάπι, και δεν υπάρχουν πάρα πολλές μελέτες. Επίσης γνωρίζουμε ότι μετά από σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις μόνο λίγες γυναίκες θα μείνουν έγκυες. Είναι δύσκολο να καταλάβουμε ποιες γυναίκες δεν θα έμεναν έτσι κι αλλιώς έγκυος και ποιες κυήσεις εμποδίστηκαν πράγματι από τη λήψη του ellaOne®. Αν 1.000 γυναίκες έχουν σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη, περίπου 60-80 θα μείνουν έγκυος. Αν όλες αυτές οι γυναίκες είχαν λάβει το ellaOne® μόνο περίπου 9 έως 18 θα μείνουν έγκυος (αποτελεσματικότητα 80-85%).

Φαίνεται ότι το ellaOne® είναι ελαφρώς πιο αποτελεσματικό από ότι το χάπι προγεσταγόνου, ιδιαίτερα αν ληφθεί 3 με 5 ημέρες μετά την επαφή.

Υπάρχουν παρενέργειες με το ellaOne®;

Οι παρενέργειες είναι σπάνιες. Περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, ναυτία, κοιλόπονους, ζάλη και μυϊκούς πόνους. Κάποιες φορές υπάρχει μεταβολή στην επόμενη περίοδο. Μπορεί να έρθει πιο νωρίς, ή αργά, ή μπορεί να υπάρχει ακανόνιστη αιμορραγία

Εάν κάνετε εμετό μέσα σε δύο ώρες από τη λήψη του χαπιού τότε πάρτε ακόμη ένα χάπι το συντομότερο δυνατό.

Πότε δεν μπορείτε να πάρετε το ellaOne®;

Δεν πρέπει να ληφθεί αν υπάρχει πιθανότητα να είστε, ήδη έγκυος. Επίσης, μην το πάρετε αν έχετε ορισμένες παθήσεις του ήπατος ή σοβαρό άσθμα. Θα πρέπει επίσης να μην θηλάζετε για μία εβδομάδα μετά τη λήψη του.

Κάποια φάρμακα μπορεί να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητά του. Εάν χρησιμοποιείτε κάποιο από αυτά τα χάπια ίσως να είναι καλύτερο να δοκιμάσετε κάποια άλλη μορφή επείγουσας αντισύλληψης. Φάρμακα με τα οποία μπορεί να αλληλεπιδράσει το ellaOne® περιλαμβάνουν:

Φάρμακα για την επιληψία (φαινυτοΐνη και καρβαμαζεπίνη).

Δύο αντιβιοτικά (ριφαμπικίνη και ριφαμπουτίνη). Στα άλλα αντιβιοτικά δεν υπάρχει πρόβλημα.
Ένα παραφαρμακευτικό προϊόν, το βαλσαμόχορτο (St John’s wort) που βοηθά στην κατάθλιψη.
Κάποια φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του HIV και του AIDS, όπως το ritonavir.
Ορισμένα φάρμακα που λαμβάνονται για την καούρα ή τη δυσπεψία (όπως αντιόξινα, ομεπραζόλη ή ρανιτιδίνη).

Επίσης, το ellaOne® μπορεί να επηρεάσει τη δράση άλλων αντισυλληπτικών χαπιών. Αν πάρετε αντισυλληπτικά χάπια αμέσως μετά τη λήψη του ellaOne®, θα πρέπει να χρησιμοποιείτε επιπλέον προστασία για 2 εβδομάδες.

Ενημερώστε τον ιατρό ή τον φαρμακοποιό που σας το χορηγεί για τυχόν φαρμακευτική αγωγή που παίρνετε ήδη.

Γιατί μπορεί να αποτύχει το χάπι της επόμενης ημέρας;

Αν πάρετε το χάπι προγεσταγόνου περισσότερο από 72 ώρες ή το ellaOne® περισσότερο από 120 ώρες μετά τη σεξουαλική επαφή.
Αν κάνετε εμετό εντός τριών ωρών από τη λήψη του χαπιού και δεν επαναλάβετε τη δόση.
Αν είχατε σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη, πριν την τελευταία περίοδο.
Εάν έχετε σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη και πάλι μετά την λήψη της επείγουσας αντισύλληψης.

Η ενδομήτρια συσκευή αντισύλληψης (σπιράλ, IUCD)

Μια εναλλακτική μέθοδος επείγουσας αντισύλληψης είναι η τοποθέτηση ενδομήτριου σπιράλ (IUCD) από τον ιατρό. Τα πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου είναι:

Μπορεί να τοποθετηθεί έως και πέντε ημέρες μετά από επαφή χωρίς προφύλαξη.

Η παροχή συνεχούς αντισύλληψης και για το επόμενο χρονικό διάστημα. Το σπιράλ μπορεί να παραμείνει έως και για 5 χρόνια.

Είναι η περισσότερο αποτελεσματική μέθοδος. Λιγότερο από 1 γυναίκα στις 100 θα μείνει έγκυος, πράγμα που σημαίνει ότι είναι σχεδόν 100% αποτελεσματικό.

Οι περισσότερες γυναίκες μπορούν να χρησιμοποιήσουν το σπιράλ. Εξαιρέσεις περιλαμβάνουν εκείνες που έχουν αλλεργία στο χαλκό, και εκείνες που έχουν μολύνσεις ή καρκίνο των γεννητικών οργάνων.

Διαβάστε επίσης Το αντισυλληπτικό σπιράλ.

Σημαντικά σημεία σχετικά με την επείγουσα αντισύλληψη

Οι περισσότερες γυναίκες έχουν επόμενη περίοδο τους στην ώρα της. Μερικές φορές μπορεί να είναι λίγες μέρες νωρίτερα ή αργότερα από το αναμενόμενο. Μιλήστε με τον ιατρό αν η επόμενη περίοδός σας αργήσει περισσότερο από επτά ημέρες ή είναι ελαφρύτερη από το συνηθισμένο. Μπορεί να χρειαστεί να κάνετε ένα τεστ εγκυμοσύνης.
Ο επόμενος κύκλος σας μπορεί επίσης να είναι μικρότερος ή μεγαλύτερος από ότι συνήθως.
Υπάρχει πάντα ένας μικρός κίνδυνος εγκυμοσύνης ακόμη και αν έχετε πάρει σωστά το χάπι της επόμενης ημέρας.
Μετά την λήψη επείγουσας αντισύλληψης συζητήσετε με τον ιατρό για την πιθανότητα να υιοθετήσετε μια πιο μόνιμη μορφή αντισύλληψης.
Δείτε τον ιατρό σας άμεσα εάν έχετε πόνο χαμηλά στην κοιλιά ή μη φυσιολογική αιμορραγία 2 με 6 εβδομάδες μετά τη χρήση του χαπιού της επόμενης ημέρας. Αυτά μπορεί να είναι συμπτώματα μίας έκτοπης (εξωμήτριας) κύησης. Αν και σπάνιο, καλύτερα να είστε ενήμερες για την πιθανότητα, δεδομένου ότι είναι μια σοβαρή κατάσταση.

Περισσότερες πληροφορίες