Ο έλεγχος του σπέρματος του άνδρα είναι μια εξέταση που γίνεται κατά τη διάρκεια της διερεύνησης ενός υπογόνιμου ζευγαριού (ένα ζευγάρι που δεν έχει επιτύχει κύηση μετά από τακτικές και ελεύθερες επαφές για ένα χρόνο). Είναι μια από τις σημαντικότερες εξετάσεις καθώς ο ανδρικός παράγοντας ευθύνεται για το 35% των περιπτώσεων υπογονιμότητας. Είναι απαραίτητο να ελεγχθεί εάν η ποσότητα και η ποιότητα του σπέρματος που παράγει ο άνδρας είναι μέσα στα φυσιολογικά πλαίσια. Επίσης ελέγχεται η παρουσία μικροβίων τα οποία μπορεί να επηρεάζουν την συνολική απόδοση του σπέρματος.
Οι εξετάσεις σπέρματος περιλαμβάνουν λοιπόν:
- Το σπερμοδιάγραμμα (εκτίμηση της ποσότητας και ποιότητας των σπερματοζωαρίων).
- Την καλλιέργεια σπέρματος (έλεγχο για παρουσία μικροβίων στο σπέρμα, περιλαμβάνει κοινά μικρόβια, μυκόπλασμα, ουρεόπλασμα και χλαμύδια).
Πριν την εξέταση.
Η εξέταση γίνεται σε ειδικό εργαστήριο (συνήθως μικροβιολογικό). Ενημερώστε τον ιατρό εάν υφίσταται οποιαδήποτε από τις παρακάτω καταστάσεις, καθώς μπορεί να επηρεάσουν το αποτέλεσμα της εξέτασης.
- Υπήρχε παρουσία κάποιας φλεγμονής ή χειρουργικής επέμβασης τους τελευταίους 3 μήνες.
- Είχατε πυρετό (πάνω από 38℃) τους τελευταίους 3 μήνες.
- Καπνίζετε τώρα ή στο παρελθόν (πόσο και για πόσα χρόνια).
- Καταναλώνετε αλκοόλ (καθημερινά σε μεγάλες ποσότητες).
- Χρησιμοποιείτε φάρμακα σε καθημερινή βάση.
- Έχετε εκτεθεί σε περιβαλλοντικούς ή επαγγελματικούς τοξικούς παράγοντες.
- Υπάρχει ιστορικό κρυψορχίας ή συστροφής όρχεως (και ενδεχόμενη επέμβαση).
- Υπάρχει ιστορικό κιρσοκήλης ή βουβωνοκήλης (και ενδεχόμενη επέμβαση).
- Υπάρχει ιστορικό σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων.
- Υπάρχει ιστορικό παρωτίτιδας σε μεγάλη ηλικία (μετά την εφηβεία).
Διαδικασία συλλογής του σπέρματος.
- Κλείστε πρώτα ραντεβού με το εργαστήριο που θα γίνει η εξέταση.
- Αποφύγετε την τελευταία εβδομάδα την έντονη σωματική άσκηση και τα καυτά ντους (επίσης σάουνα ή τζακούζι).
- Πριν την ημέρα συλλογής του σπέρματος δεν θα πρέπει να έχετε εκσπερματίσει με οποιονδήποτε τρόπο (δηλαδή με επαφή ή με αυνανισμό) για τις 2 με 5 προηγούμενες ημέρες.
- Πριν τη διαδικασία, πολύ καλό πλύσιμο της περιοχής με σαπούνι και πολύ καλό ξέπλυμα. (Δεν πρέπει να μείνει ίχνος σαπουνιού). Να προηγηθεί ούρηση μία με δύο ώρες πριν το πλύσιμο, εάν είναι δυνατό.
- Η συλλογή του σπέρματος είναι προτιμότερο να γίνετε μετά από αυνανισμό (μην βιαστείτε να εκσπερματίσετε). Πρέπει ολόκληρη η ποσότητά του σπέρματος να κατευθύνεται σε ειδικό αποστειρωμένο πλαστικό βαζάκι. Μπορείτε να προμηθευθείτε το βαζάκι αυτό από οποιοδήποτε φαρμακείο ζητώντας ένα «αποστειρωμένο πλαστικό δοχείο στο οποίο γίνεται η καλλιέργεια ούρων» (ουροδοχείο). Κλείστε καλά το ουροδοχείο, καλύψτε το με αλουμινόχαρτο και σημειώστε την ώρα.
- Η συλλογή μπορεί να γίνει και κατά την διάρκεια της επαφής με χρήση ειδικού προφυλακτικού.
- Προκειμένου να είναι ακριβής η εξέταση είναι απαραίτητο να προσκομιστεί το δείγμα το συντομότερο δυνατό στο εργαστήριο (το αργότερο σε μία ώρα). Επίσης κατά τη μεταφορά του πρέπει να βρίσκεται σε ζεστό περιβάλλον – ανάλογο με τη θερμοκρασία του σώματος, δηλαδή 35-37 ºC . Μπορείτε για παράδειγμα να βάλετε το δοχείο στη τσέπη σας. Προσέξτε η θερμοκρασία να μην πέσει κάτω από 18 ºC.
Εκτίμηση αποτελέσματος.
Η εκτίμηση του αποτελέσματος της εξέτασης, ιδιαίτερα όταν αυτό είναι παθολογικό, γίνεται σε συνεργασία με ιατρό ουρολόγο. Αυτός θα καθορίσει εάν χρειάζονται περισσότερες εξετάσεις και πιθανή θεραπευτική παρέμβαση.
Παρακάτω παραθέτουμε ενδεικτικά τις φυσιολογικές τιμές της εξέτασης του σπέρματος σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας.
Φυσιολογικές τιμές παραμέτρων σπέρματος σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
(WHO manual for the Examination & Processing of human semen (2010),
Fifth Edition, 2010)
| Όγκος σπέρματος | 1,5ml ή μεγαλύτερος |
| pH σπέρματος | >7,2 |
| Αριθμός σπερματοζωαρίων ανά ml | άνω των 15.000.000 |
| Αριθμός σπερματοζωαρίων ολικός | άνω των 30.000.000 |
| Κινητικότητα σπερματοζωαρίων
(εντός 60 λεπτών από την παραγωγή) |
|
| Ζωτικότητα σπερματοζωαρίων | Περισσότερα από 58% ζωντανά |
| Μορφολογία σπερματοζωαρίων | Άνω του 4% φυσιολογικές μορφές |
- Οι ανωτέρω παράμετροι έχουν προταθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και είναι ενδεικτικές.
- Φυσιολογικό μπορεί να θεωρηθεί ένα σπέρμα που έχει οριακές παραμέτρους, μετά από εκτίμηση του θεράποντος ιατρού.
- Η τελική αξιολόγηση των παραμέτρων συνήθως γίνεται μετά από 2 τουλάχιστον επαναληπτικές εξετάσεις στο ίδιο εργαστήριο μετά από διάστημα 75 ημερών. Αυτό γίνεται για την εκτίμηση των φυσιολογικών διακυμάνσεων που παρουσιάζει το σπέρμα.
