Λίγο μετά τις πρώτες ημέρες της καθυστέρησης και μετά το θετικό τεστ κύησης υπάρχει η δυνατότητα να δείτε με την βοήθεια του υπερήχου την εγκυμοσύνη να εξελίσσεται. Αρχικά είναι ορατός ένας μικρός σάκος κύησης και λίγο αργότερα κάνει την εμφάνισή του και το έμβρυο. Καθώς το μήκος του εμβρύου μεγαλώνει ημέρα με την ημέρα, αντίστοιχα αυξάνει και ο ρυθμός της καρδιακής του λειτουργίας.
Σκοπός του υπερηχογραφήματος στο 1ο τρίμηνο της κύησης.
Σκοπός του υπερηχογραφικού ελέγχου στο πρώτο τρίμηνο της κύησης είναι:
- Ο έλεγχος της σωστή θέσης του σάκου της εγκυμοσύνης εντός της μήτρας. Δυστυχώς μερικές φορές (περίπου 1:150) η θέση του σάκου μπορεί να είναι εκτός της ενδομήτριας κοιλότητας. Η παθολογική αυτή κατάσταση ονομάζεται εξωμήτριος κύηση και μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την υγεία της γυναίκας.
- Η εξέταση της καρδιακής λειτουργίας του εμβρύου που σηματοδοτεί την βιωσιμότητα της εγκυμοσύνης. Η καρδιακή λειτουργία ξεκινά περίπου στις 6 εβδομάδες κύησης (περίπου 4 εβδομάδες μετά την σύλληψη).
- Ο υπολογισμός της πιθανής ημερομηνίας τοκετού (dating scan). Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό εάν έχετε ασταθή κύκλο, εάν δεν θυμάστε την τελευταία σας περίοδο, εάν θηλάζατε όταν μείνατε έγκυος ή εάν παίρνατε το αντισυλληπτικό χάπι. Η μέτρηση του μήκους του εμβρύου με τον υπέρηχο, μπορεί με ακρίβεια να προσδιορίσει την ηλικία κύησης και την πιθανή ημερομηνία τοκετού (δείτε επίσης Πως υπολογίζεται η ηλικία κύησης).
- Ο προσδιορισμός του αριθμού των εμβρύων. Περίπου σε 1-2% των περιπτώσεων υπάρχει δίδυμος εγκυμοσύνη. Το ποσοστό φτάνει το 10% σε περίπτωση εξωσωματικής γονιμοποίησης.
- Εάν υπάρχει αιμορραγία στην αρχή της εγκυμοσύνης βοηθά να προσδιοριστεί η αιτία.
- Εάν υπήρχε ιστορικό αποβολών ή εξωμητρίου κυήσεως στο παρελθόν η εξέταση σας καθησυχάζει καθώς μπορεί να επιβεβαιώσει την καλή εξέλιξη αυτής της εγκυμοσύνης.
Η υπερηχογραφική εξέταση κάποιες φορές μπορεί να προκαλέσει άγχος και αμφιβολίες. Μην διστάσετε να μιλήσετε με τον ιατρό ή την μαία εάν έχετε απορίες.
Πότε γίνεται.
Το υπερηχογράφημα γίνεται στις 6-10 εβδομάδες κύησης. Είναι προτιμότερο να γίνεται μετά τις 6 εβδομάδες κύησης (4 εβδομάδες από την σύλληψη) καθώς τότε ξεκινά η καρδιακή λειτουργία. Πρέπει να έχετε υπόψη σας τα εξής:
- Για να γίνει ορατός ο σάκος της εγκυμοσύνης μέσα στην μήτρα θα πρέπει η τιμή της β-χοριακής γοναδοτροπίνης να είναι πάνω από 1500 (περίπου 5 εβδομάδες κύησης ή 3 εβδομάδες από την σύλληψη ή περίπου μια εβδομάδα καθυστέρησης).
- Μπορεί να γίνει υπέρηχος και πριν τις 6 εβδομάδες και ίσως χρειαστεί να επαναληφθεί περισσότερες φορές στο πρώτο τρίμηνο εάν υπάρχει: κολπική αιμορραγία, ιστορικό αποβολών ή υποψία εξωμητρίου κυήσεως.
Πως γίνεται.
Υπάρχουν δύο τρόποι να γίνει το υπερηχογράφημα στο πρώτο τρίμηνο της κύησης:
- Διακολπικά με την χρήση ειδικής κεφαλής υπερήχου που εισέρχεται στον κόλπο. Η εξέταση δεν έχει δυσμενή επίπτωση στην εγκυμοσύνη και δεν επηρεάζει το έμβρυο. Σε αυτές τις εβδομάδες το έμβρυο είναι πολύ μικρό και η μήτρα είναι χαμηλά στην κοιλιά. Η διακολπική προσέγγιση δίνει καλύτερη εικόνα. Πριν την εξέταση θα χρειαστεί να αδειάσετε την ουροδόχο κύστη.
- Διακοιλικά με την χρήση της κοιλιακής κεφαλής υπερήχων. Συνήθως χρησιμοποιείται προς το τέλος του πρώτου τριμήνου (μετά τις 10 εβδομάδες) και στην εξέταση της αυχενικής διαφάνειας. Είναι προτιμότερο η ουροδόχος κύστη να είναι γεμάτη ώστε η μήτρα να ωθείται υψηλότερα στην κοιλιά και το έμβρυο να απεικονίζεται καλύτερα.
Τι εξετάζεται.
Τα υπερηχογραφικά ευρήματα μεταβάλλονται στο πρώτο τριμήνο της κύησης ανάλογα με την εβδομάδα που γίνεται η εξέταση. Σε μία φυσιολογικά εξελισσόμενη εγκυμοσύνη αυτό που θα δείτε στον υπέρηχο είναι:
- 5 εβδομάδες κύησης (3 εβδομάδες μετά την σύλληψη).
Σε αυτό το χρονικό διάστημα συνήθως είναι ορατός ένας μικρός σάκος κύησης, που φαίνεται σαν μία μικρή μαύρη τρύπα επειδή είναι γεμάτος με υγρό. Εάν ο σάκος απεικονίζεται σαφώς μέσα στην μήτρα απομακρύνεται η πιθανότητα εξωμητρίου κυήσεως. Αν δεν φαίνεται τίποτα άλλο μέσα στο σάκο αυτό συμβαίνει γιατί μάλλον είναι πολύ νωρίς ακόμη. Θα χρειαστεί να επαναλάβετε την εξέταση σε 1-2 εβδομάδες για να επιβεβαιωθεί η βιωσιμότητα της εγκυμοσύνης.
- 6 εβδομάδες κύησης (4 εβδομάδες μετά την σύλληψη).
Ο λεκιθικός ασκός εμφανίζεται μέσα στον σάκο της κύησης σαν ένας μικρός στρογγυλός κύκλος, λίγες ημέρες πριν το έμβρυο. Περιέχει θρεπτικές ουσίες απαραίτητες για την ανάπτυξη του εμβρύου σε αυτά τα αρχικά στάδια της κύησης. Κάποιες φορές το έμβρυο είναι δυνατό να απεικονιστεί σε αυτήν την εβδομάδα προσκολλημένο επάνω στον λεκιθικό ασκό.
- 7 εβδομάδες κύησης (5 εβδομάδες μετά την σύλληψη).
Ένα μικρού μεγέθους έμβρυο το οποίο σταδιακά αυξάνεται σε μέγεθος, εμφανίζεται σε αυτήν την εβδομάδα κύησης. Στις 7 ακριβώς εβδομάδες το μέγεθός του, από το κεφάλι έως την λεκάνη (crown to rump length, CRL) είναι περίπου 10 χιλιοστά (1 εκατοστό). Για τις επόμενες 3 εβδομάδες μεγαλώνει περίπου κατά ένα χιλιοστό την ημέρα.. Η καρδιακή λειτουργία είναι ορατή επίσης σε αυτήν την εβδομάδα.
- 8 εβδομάδες κύησης (6 εβδομάδες μετά την σύλληψη).
Το έμβρυο φαίνεται πιο καθαρά στον υπέρηχο και η καρδιακή λειτουργεία αυξάνεται με ρυθμό περίπου 10 παλμούς κάθε 3 ημέρες. Λόγω του σταθερού ρυθμού ανάπτυξης του εμβρύου σε αυτό το στάδιο, η μέτρηση του μήκους του μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό της πιθανής ημερομηνίας τοκετού.
- 9 εβδομάδες κύησης (7 εβδομάδες μετά την σύλληψη).
Στο υπερηχογράφημα μπορεί να διακρίνεται το κεφάλι και ο κορμός του εμβρύου ενώ αρχίζουν να προβάλουν και τα άκρα. Ο καρδιακός ρυθμός φτάνει στο μέγιστο σημείο (περίπου 180-190 παλμοί το λεπτό) και μετά αρχίζει να ελαττώνεται σταδιακά.
- 10 εβδομάδες κύησης (8 εβδομάδες μετά την σύλληψη).
Το μέγεθος του εμβρύου ξεπερνά τα 3 εκατοστά και αρχίζει να παίρνει ανθρώπινη μορφή. Στις επόμενες 2-3 εβδομάδες θα γίνει το υπερηχογράφημα της αυχενικής διαφάνειας.
Το κολπικό υπερηχογράφημα δίνει καλύτερη απεικόνιση στην αρχή της εγκυμοσύνης. Ίσως κάποια από τα παραπάνω στοιχεία να μην είναι ορατά με κοιλιακό υπερηχογράφημα στις αντίστοιχες εβδομάδες κύησης. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα εάν η μήτρα σας έχει οπίσθια κλίση, εάν έχετε αυξημένο σωματικό βάρος ή εάν υπάρχουν μεγάλα ινομυώματα μήτρας.
Μπορεί να φανεί εάν υπάρχει δίδυμη κύηση;
Εάν έχετε δίδυμα (ή περισσότερα!) αυτό συνήθως φαίνεται μετά τις 6 εβδομάδες κύησης. Μερικές φορές η καρδιακή λειτουργία μπορεί να φανεί στον έναν σάκο αλλά όχι στον άλλο. Επανάληψη του υπερηχογραφήματος γίνεται σε 1-2 εβδομάδες σε τέτοιες περιπτώσεις. Εκεί φαίνεται εάν υπάρχει καρδιακή λειτουργία στο άλλο δίδυμο ή εάν ο σάκος είναι άδειος. Είναι αρκετά συχνό φαινόμενο να έχει γίνει σύλληψη δίδυμης εγκυμοσύνης, αλλά μόνο το ένα από τα δύο δίδυμα να μεγαλώνει κανονικά. Το φαινόμενο είναι γνωστό σαν το «σύνδρομο του εξαφανισμένου διδύμου» (vanishing twin syndrome).
To υπερηχογράφημα στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης μπορεί να ξεχωρίσει εάν τα δίδυμα έχουν κοινό πλακούντα ή το καθένα έχει τον δικό του ξεχωριστά. Αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία για την εξέλιξη της εγκυμοσύνης.
Μπορεί να υπάρξει πρόβλημα;
Πολλές φορές στον αρχικό υπερηχογραφικό έλεγχο, είναι δυνατό να μην δείτε τα ευρήματα που περιμένετε και αυτό να δημιουργήσει αμφιβολία ως προς την καλή εξέλιξη της εγκυμοσύνης σας. Όταν λοιπόν δεν μπορούμε να βγάλουμε ασφαλές συμπέρασμα στην πρώτη υπερηχογραφική εξέταση θα σας ζητηθεί να επανέλθετε για να γίνει ένα νέο υπερηχογράφημα 1-2 εβδομάδες αργότερα. Η αναμονή μέχρι το δεύτερο αυτό υπερηχογράφημα δημιουργεί συχνά ιδιαίτερο άγχος. Σκεφτείτε όμως ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η εγκυμοσύνη εξελίσσεται φυσιολογικά και στο επαναληπτικό υπερηχογράφημα αυτό θα επιβεβαιωθεί βλέποντας το έμβρυο και ακούγοντας την καρδούλα του να χτυπά.
Δυστυχώς μερικές φορές στο δεύτερο αυτό υπερηχογράφημα μπορεί να μην απεικονιστεί καρδιακή λειτουργία και να διαπιστωθεί ότι πρόκειται για μία αποβολή (ή παλίνδρομη κύηση). Εάν είχατε αιμορραγία ή δυνατούς πόνους στην κοιλία ίσως να είστε προετοιμασμένες για κάτι τέτοιο. Σε κάθε περίπτωση όμως το νέο αυτό δημιουργεί πάντοτε έντονη απογοήτευση, άγχος και στενοχώρια και συνοδεύεται συχνά από ισχυρό αίσθημα απώλειας. Εάν δεν υπήρχε κάποιο ανησυχητικό σημάδι (όπως αιμορραγία) η ανακοίνωση ενός τέτοιου νέου είναι εντελώς απρόσμενη και συντριπτική. Συχνά μπορεί να έχετε ακόμη τα συμπτώματα της εγκυμοσύνης, όπως πρήξιμο στο στήθος ή ναυτία και ίσως είναι δύσκολο να αποδεχθείτε εσείς και ο σύντροφός σας τα άσχημα νέα.
Τι μπορούμε να κάνουμε όταν υπάρχει πρόβλημα;
Κάθε εγκυμοσύνη είναι διαφορετική και ο υπέρηχος κάποιες φορές δεν δίνει ξεκάθαρη εικόνα μιας υγιούς και φυσιολογικά εξελισσόμενης εγκυμοσύνης. Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν σαφείς οδηγίες που πρέπει να ακολουθήσει ο ιατρός για να είναι απόλυτα σίγουρος για την διάγνωσή του. Εάν διαπιστωθεί κάποιο πρόβλημα στο αρχικό υπερηχογράφημα συνήθως συστήνεται επανάληψη σε 1-2 εβδομάδες.
Εάν επιβεβαιωθεί ότι η εγκυμοσύνη δεν εξελίσσεται φυσιολογικά τότε η διάγνωση είναι μία από τις παρακάτω:
- Ανεμβρυονική κύηση: Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει σάκος κύησης χωρίς να αναπτύσσεται έμβρυο όμως μέσα.
- Παλίνδρομη κύηση: Υπάρχει έμβρυο όμως αυτό σταματά να αναπτύσσεται ή καρδιακή λειτουργία δεν υπάρχει (είτε η καρδία δεν ακούστηκε ποτέ ή ενώ αρχικά απεικονίστηκε κάποια στιγμή σταμάτησε).
Αν διαπιστωθεί κάποιο από τα παραπάνω προβλήματα υπάρχουν δύο επιλογές αντιμετώπισης:
- Ακολουθείτε την φυσική ροή των γεγονότων. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα ο σάκος και το ενδομήτριο αποβάλλονται αυτόματα με την μορφή μιας περιόδου με μεγαλύτερη ροή.
- Η άλλη επιλογή είναι η διενέργεια μιας απόξεσης της μήτρας (δείτε επίσης Απόξεση μήτρας σε παλίνδρομη κύηση). Πρόκειται για μια μικρο-επέμβαση η οποία διαρκεί λίγα λεπτά. Γίνεται σε περιβάλλον χειρουργείου και θα είστε σε θέση να επιστρέψετε στο σπίτι σας 1-2 ώρες μετά το τέλος της
Σε κάθε περίπτωση δεν είναι απαραίτητο να αποφασίσετε άμεσα το τι θα κάνετε. Σίγουρα θα χρειαστεί κάποιο διάστημά για να σκεφτείτε ποια απόφαση θα πάρετε. Ο ιατρός είναι διαθέσιμος να λύσει όλες τις απορίες σας και να σας δώσει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για να προχωρήσετε.
