Η κολπική μυκητίαση είναι από τις πιο συνηθισμένες μορφές κολπίτιδας που παρουσιάζει μία γυναίκα. Στην πραγματικότητα τρεις στις τέσσερις γυναίκες σε κάποια στιγμή της ζωής τους θα παρουσιάσουν τα συμπτώματα της νόσου τουλάχιστον μία φορά. Αν και είναι μια ιδιαίτερα ενοχλητική κατάσταση πολύ σπάνια εξελίσσεται σε κάτι το σοβαρό.
Τι είναι η κολπική μυκητίαση;
Είναι μία φλεγμονή του κόλπου που προκαλείται από μύκητες του γένους Candida. Τις περισσότερες φορές η αιτία είναι ο Candida albicans αλλά μερικές φορές άλλα είδη Candida μπορεί να προκαλέσουν κολπίτιδα, όπως ο Candida glabrata και ο Candida tropicalis.
Μικροί αριθμοί μυκήτων συνήθως ζουν στο σώμα μίας γυναίκας (στο δέρμα, στον κόλπο, στο έντερο) χωρίς να δημιουργούν ενοχλήσεις και συμπτώματα. Το ανοσοποιητικό σύστημα και μικρόβια της χλωρίδας, που επίσης ζουν φυσιολογικά στο δέρμα και στον κόλπο, περιορίζουν την ανάπτυξη των μυκήτων. Αυτοί οι φυσικοί μηχανισμοί άμυνας του οργανισμού βοηθούν να διατηρείται ο αριθμός και η ανάπτυξη των μυκήτων υπό έλεγχο.
Ωστόσο, όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές διαταράσσονται οι φυσικοί μηχανισμοί άμυνας και μεταβάλλονται οι ισορροπίες. Τότε οι μύκητες αναπτύσσονται σε μεγάλους αριθμούς μέσα στον κόλπο και μερικές φορές στο δέρμα του περινέου δημιουργώντας συμπτώματα.
Τι προκαλεί την κολπική μυκητίαση;
Είναι συχνά δύσκολο να εντοπιστεί η ακριβής αιτία της μυκητίασης κάθε φορά. Τις περισσότερες φορές αναπτύσσεται χωρίς προφανή λόγο. Η ανάπτυξη των μυκήτων ευνοείται σε ζεστά, υγρά και χωρίς αέρα μέρη του σώματος. Αυτός είναι ο λόγος ο κόλπος είναι η πιο συχνή περιοχή ανάπτυξης αυτής της λοίμωξης. Άλλες ευαίσθητες περιοχές του σώματος είναι η βουβωνική χώρα, το στόμα, και την περιοχή που φορούν πάνα τα μωρά.
Υπάρχουν ορισμένες καταστάσεις που διαταράσσουν την φυσική άμυνα του οργανισμού και ευνοούν την ανάπτυξη της κολπικής μυκητίασης.
- Το άγχος και η κακή γενική κατάσταση της υγείας. Και τα δύο αδυνατίζουν τους φυσικούς μηχανισμούς άμυνας και καθιστούν τον οργανισμό ευάλωτο. Το έντονο άγχος συμβάλει επιπλέον καθώς προκαλεί αύξηση της παραγωγής ιδρώτα και άρα της υγρασίας τοπικά.
- Ανοσοκαταστολή. Τα άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα είναι επίσης πιο πιθανό να αναπτύξουν κολπική μυκητίαση. Για παράδειγμα, γυναίκες που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία για ορισμένους καρκίνους, ή που λαμβάνουν υψηλές δόσεις κορτιζόνης.
- Σακχαρώδης Διαβήτης. Γυναίκες που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην ανάπτυξη κολπικής μυκητίασης. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα στα χρονικά διαστήματα που ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα είναι πλημμελής.
- Αντιβιοτικά. Ορισμένα αντιβιοτικά καταστρέφουν και τα μικρόβια που βρίσκονται στη φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου. Αυτά τα μικρόβια βοηθούν να συντηρείται ο αριθμός των μυκήτων υπό σχετικό έλεγχο. Όταν τα μικρόβια ελαττώνονται οι μύκητες αναπτύσσονται υπέρμετρα και μπορεί να δημιουργήσουν συμπτώματα.
- Τα αντισυλληπτικά. Σε μερικές γυναίκες αλλάζουν το ορμονικό περιβάλλον του κόλπου και ευνοούν την ανάπτυξη μυκητίασης.
- Η εγκυμοσύνη. Εκτός από ορμονικές αλλαγές συνοδεύεται και από σημαντική αύξηση της υγρασίας στην περιοχή του κόλπου. Η κολπική μυκητίαση στην κύηση είναι μια συνηθισμένη κατάσταση, η οποία σπάνια ευτυχώς προκαλεί συμπτώματα και προβλήματα.
- Η χρήση στενών ρούχων. Τα στενά παντελόνια και τα συνθετικά εσώρουχα αυξάνουν την ζέστη και την υγρασία στην ευαίσθητη περιοχή και ευνοούν την ανάπτυξη μυκήτων.
- Μετάδοση της λοίμωξης από το έντερο. Οι μύκητες βρίσκονται συχνά στο έντερο πολλών υγιών κατά τα άλλα ατόμων. Όταν μεταφέρονται στον κόλπο μπορεί να δημιουργούν επαναλαμβανόμενα επεισόδια κολπικής μυκητίασης.
- Τραυματισμός του βλεννογόνου του κόλπου. Οτιδήποτε τραυματίζει και δημιουργεί ρήξεις στο ευαίσθητο τοίχωμα του κόλπου, ευνοεί την διείσδυση μυκήτων στους υποδόριους ιστούς η οποία συνοδεύεται από συμπτώματα. Παράδειγμα αποτελούν η σεξουαλική επαφή ή το έντονο ξύσιμο ή σκούπισμα με πετσέτα της περιοχής.
- Σεξουαλική επαφή. Η κολπική μυκητίαση δεν θεωρείται σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα. Μπορεί όμως κάποιες φορές να μεταδοθεί ανάμεσα στους δύο συντρόφους κατά την διαδικασία της σεξουαλικής επαφής. Η επαφή μπορεί να δημιουργήσει ρήξεις και τραυματισμούς στους ιστούς του κόλπου και έτσι να επιδεινώσει μια ήδη υπάρχουσα λοίμωξη επιδεινώνοντας τα συμπτώματα (π.χ. φαγούρα και πόνο). Γυναίκες που δεν έχουν επαφές μπορούν επίσης να παρουσιάσουν κολπική μυκητίαση.
Κολπική μυκητίαση και σεξουαλική επαφή.
Η κολπική μυκητίαση δεν είναι ένα σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα. Οι μύκητες είναι μικροοργανισμοί που συνήθως βρίσκονται φυσιολογικά στο δέρμα και τον κόλπο. Για λόγους που δεν είναι πάντα σαφής, ορισμένες φορές πολλαπλασιάζονται, αυξάνονται σε αριθμό και προκαλούν συμπτώματα.
Ο άνδρας σεξουαλικός σύντροφος δεν χρειάζεται να πάρει θεραπεία, εκτός αν παρουσιάζει συμπτώματα μυκητίασης στο πέος του. Τα συμπτώματα στους άνδρες περιλαμβάνουν ερυθρότητα, φαγούρα, και πόνο κυρίως στην βάλανο (το κεφάλι) του πέους. Οι γυναίκες δεν «κολλάνε» μύκητες όταν ο άνδρας δεν έχει συμπτώματα.
Οι άνδρες συνήθως δεν παρουσιάζουν συμπτώματα όταν έρθουν σε επαφή με μύκητες. Όμως μπορούν να τους μεταδώσουν πίσω στη σύντροφό τους κατά την διάρκεια νέας επαφής. Εάν παρουσιάζονται επαναλαμβανόμενα επεισόδια κολπικής μυκητίασης ίσως χρειάζεται να θεραπευτεί και ο σύντροφός.
Ποια είναι τα συμπτώματα της κολπικής μυκητίασης;
Τα κυριότερα συμπτώματα τη κολπικής μυκητίασης είναι:
- Φαγούρα. Μέσα στον κόλπο αλλά και στο δέρμα των έξω γεννητικών οργάνων η οποία συνοδεύεται από έντονη δυσφορία.
- Πόνος. Ο πόνος είναι τοπικός και επιδεινώνεται κατά την σεξουαλική επαφή ή και κατά την ούρηση.
- Κολπική έκκριση. Η μυκητίαση είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία αυξημένων κολπικών εκκρίσεων μετά την βακτηριακή κολπίτιδα. Τα υγρά είναι συνήθως παχύρευστα, κρεμώδη, λευκά, σαν κομμάτια κομμένου γάλακτος. Συνήθως δεν μυρίζουν άσχημα.
- Τοπικό πρήξιμο. Εξωτερικά, στο δέρμα των έξω γεννητικών οργάνων (ιδίως στα χείλη του αιδοίου αλλά και στο περίνεο) μπορεί να παρουσιαστεί ερυθρότητα, ευαισθησία και πρήξιμο.
Μερικές φορές τα συμπτώματα είναι ήπια και υποχωρούν από μόνα τους χωρίς παρέμβαση. Συχνά όμως είναι πολύ ενοχλητικά, επιμένουν και δεν υποχωρούν χωρίς θεραπεία.
Η μυκητίαση δεν προκαλεί βλάβη στον κόλπο και δεν εξαπλώνεται στην μήτρα και τα άλλα έσω γεννητικά όργανα (σάλπιγγες και ωοθήκες). Σε περίπτωση εγκυμοσύνης το έμβρυο δεν επηρεάζεται.
Χρειάζεται να επισκεφτώ ιατρό;
Αν είναι το πρώτο επεισόδιο κολπικής μυκητίασης καλύτερα να δείτε τον ιατρό σας ώστε να επιβεβαιωθεί η διάγνωση και να πάρετε οδηγίες σχετικά με την αντιμετώπισής της. Η καλλιέργεια κολπικού υγρού για επιβεβαίωση της διάγνωσης δεν είναι απαραίτητη, εάν τα συμπτώματα και η εικόνα είναι τυπικά.
Εάν υπάρχει προηγούμενο ιστορικό κολπικής μυκητίασης στο παρελθόν και εμφανίζονται πάλι τα ίδια συμπτώματα, είναι κοινή πρακτική να αντιμετωπίζονται αρχικά με χορήγηση αγωγής εμπειρικά από την ίδια την γυναίκα, χωρίς εξέταση από τον ιατρό ή περαιτέρω εξετάσεις. Πολλές γυναίκες αισθάνονται πότε αναπτύσσεται μυκητίαση και το αντιμετωπίζουν μόνες τους με απλά μέτρα υγιεινής (αν τα συμπτώματα είναι ήπια) ή με φάρμακα που προμηθεύονται μόνες τους.
Ωστόσο, πρέπει να θυμόμαστε ότι κάθε αυξημένη κολπική έκκριση δεν είναι μυκητίαση. Μπορεί να οφείλεται σε άλλες αιτίες. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι καλύτερο να συμβουλευτείτε έναν ιατρό εάν πιστεύεται ότι έχετε μυκητίαση.
- Εάν είστε κάτω των 16 ή άνω των 60 ετών.
- Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης.
- Όταν συνυπάρχει ανώμαλη κολπική αιμορραγία.
- Υπάρχει πόνος χαμηλά στην κοιλιά.
- Υπάρχουν ταυτόχρονα και άλλα συμπτώματα που αφορούν περιοχές εκτός από τον κόλπο και το αιδοίο.
- Τα συμπτώματα δεν είναι απολύτως τα ίδια με την προηγούμενη φορά που είχατε μυκητίαση. Εάν για παράδειγμα, η έκκριση έχει άσχημη μυρωδιά ή εάν υπάρχουν έλκη και φλύκταινες δίπλα στον κόλπο.
- Εάν πρόκειται για υποτροπιάζουσες μυκητιάσεις.
- Υπάρχει ιστορικό σεξουαλικά μεταδιδόμενου νοσήματος (στην γυναίκα ή στον σύντροφο).
- Εάν αναφέρεται παρενέργεια στην αντι-μυκητιασική φαρμακευτική αγωγή στο παρελθόν.
- Σε περίπτωση που υπάρχει ένα εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (π.χ. λήψη χημειοθεραπείας για καρκίνο ή μακροχρόνια αγωγή με κοτιζόνη για οποιονδήποτε λόγο).
- Αν πήρατε μόνη σας θεραπεία και τα συμπτώματα δεν υποχώρησαν καλύτερα να δείτε ένα ιατρό.
Χρειάζεται να γίνουν εξετάσεις;
Δεν είναι απαραίτητο να γίνονται πάντα ειδικές εξετάσεις για την διάγνωση της κολπικής μυκητίασης. Η διάγνωση βασίζεται συνήθως στην κλασική εικόνα και τα τυπικά συμπτώματα.
Ωστόσο, κάθε αυξημένη κολπική έκκριση δεν είναι μυκητίαση καθώς υπάρχουν και άλλες αιτίες. Εάν λοιπόν η διάγνωση δεν είναι σαφής μπορεί να σταλθεί κολπικό υγρό για εξέταση. Το υγρό συλλέγεται με ειδικές αποστειρωμένες συσκευές που μοιάζουν με μακριές μπατονέτες. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων είναι συνήθως διαθέσιμα σε λίγες ώρες. Καλλιέργεια κολπικού υγρού για επιβεβαίωση της διάγνωσης γίνεται συνήθως:
- Εάν πρόκειται για το πρώτο επεισόδιο κολπικής μυκητίασης και η εικόνα δεν είναι τυπική, ώστε να είναι σε θέση ο ιατρός να κάνει ασφαλή διάγνωση.
- Εάν είναι επαναλαμβανόμενο επεισόδιο μυκητίασης αλλά τα συμπτώματα δεν είναι τα συνήθη.
- Σε περίπτωση επίσης συχνών υποτροπών κολπίτιδας προς επιβεβαίωση της διάγνωσης.
Επίσης, σε περίπτωση επαναλαμβανόμενων επεισοδίων κολπικής μυκητίασης μπορεί να ζητηθεί εξέταση για αποκλεισμό ύπαρξης σακχαρώδη διαβήτη.
Πως αντιμετωπίζεται η κολπική μυκητίαση;
Εάν υποψιάζεστε πως έχετε κολπική μυκητίαση τα παρακάτω μέτρα ίσως σας βοηθήσουν να την αντιμετωπίσετε:
- Με τα πρώτα συμπτώματα κολπικής μυκητίασης, για να ανακουφιστείτε πλυθείτε τοπικά με αλατόνερο (ένα κουτάλι του γλυκού αλάτι διαλυμένο σε μία κούπα χλιαρό νερό).
- Επισκεφτείτε τον ιατρό σας για επιβεβαίωση της διάγνωσης και ακολουθείστε την αγωγή που θα σας συστήσει. Σε μερικές περιπτώσεις ίσως χρειαστεί να ζητήσετε και από τον σύντροφό σας να ακολουθήσει κάποια θεραπευτική αγωγή ώστε να αποφύγετε την επαναμόλυνση.
- Αποφύγετε εντελώς τις σεξουαλικές επαφές (ούτε με προφυλακτικό) για όσο διάστημα χρειαστεί μέχρι να νιώσετε καλά. Οι επαφές δημιουργούν μικροτραυματισμούς στον κόλπο που επιδεινώνουν το πρόβλημα δυσκολεύοντας και παρατείνοντας την θεραπεία του.
- Προσπαθήστε να αποφύγετε το ξύσιμο της επίμαχης περιοχής καθώς και αυτό δημιουργεί τραυματισμούς επιδεινώνοντας τα συμπτώματα.
- Το συχνό πλύσιμο, ιδιαίτερα με πολύ ζεστό νερό, δεν συστήνεται. Δύο ή το πολύ τρεις φορές την ημέρα είναι αρκετό. Χρησιμοποιείτε φυσικό χαμομήλι ή χλιαρό νερό χωρίς πολύ πίεση τοπικά. Ίσως σας συστηθεί να χρησιμοποιείτε κάποιο ειδικό καθαριστικό αυτό το διάστημα
- Σκουπιστείτε απαλά με βαμβακερή πετσέτα χωρίς να τρίβετε την περιοχή. Αλλάζετε πετσέτες τακτικά.
- Φορέστε άνετα ρούχα και χρησιμοποιείστε χαλαρά βαμβακερά εσώρουχα. Αποφύγετε τα σερβιετάκια για αυτό το διάστημα.
- Προσπαθήστε να αποφύγετε δραστηριότητες που αυξάνουν την ζέστη και την υγρασία στην ευαίσθητη περιοχή (π.χ. έντονη άθληση, σάουνα, τζακούζι) για όσο διάστημα το πρόβλημα επιμένει
Ποιες φαρμακευτικές θεραπευτικές επιλογές υπάρχουν;
Μερικές φορές τα συμπτώματα σταδιακά επιδεινώνονται ή είναι εξ’ αρχής ιδιαίτερα ενοχλητικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις η φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητη. Σήμερα υπάρχει θεραπεία απλή και ασφαλής είτε με την μορφή τοπικής αγωγής (κολπικές αλοιφές ή υπόθετα) είτε σαν χάπια χορηγούμενα από το στόμα
Τοπική θεραπεία για την κολπική μυκητίαση.
Η τοπική θεραπεία συνίσταται στη χρήση κολπικών υπόθετων και αλοιφών για μία ή περισσότερες ημέρες. Τα υπόθετα τοποθετούνται κατευθείαν μέσα στον κόλπο ενώ οι αλοιφές εισάγονται στον κόλπο με ειδικούς εφαρμοστές ή απλώνονται με το χέρι στην περιοχή του αιδοίου. Η δοσολογία και ο χρόνος χορήγησης διαφέρει σε κάθε σκεύασμα. Παραδείγματα τέτοιων σκευασμάτων είναι τα παρακάτω:
- Canesten (clotrimazole)
- Gyno-Daktarin (miconazole)
- Lomexin (fenticonazole)
Συχνά ένα κολπικό υπόθετο (υψηλής δόσης) μπορεί να είναι αρκετό. Σε πιο επίμονα συμπτώματα η θεραπεία ίσως χρειαστεί να επαναληφθεί ή να παραταθεί. Τα παραπάνω μπορείτε να τα προμηθευτείτε χωρίς συνταγή από τα φαρμακεία.
Σε γενικές γραμμές, οι τοπικές θεραπείες μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά θα πρέπει να ενημερώσετε τον ιατρό σας πρώτα. Ίσως αυτή η αγωγή να μην συστήνεται για την περίπτωσή σας.
Ορισμένα κολπικά υπόθετα και αλοιφές μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στο λατέξ των προφυλακτικών. Αυτό ίσως επηρεάσει την αποτελεσματικότητά τους ως αντισυλληπτική μέθοδος. Εναλλακτικές μέθοδοι αντισύλληψης πρέπει να εφαρμόζονται κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Χάπια από το στόμα.
Εναλλακτικά υπάρχουν και χάπια που λαμβάνονται από το στόμα σε διάφορες μορφές και δόσεις. Είναι δυνατό (ανάλογα με την περίπτωση) η θεραπεία της μυκητίασης να επιτευχθεί με τη λήψη μίας και μόνο κάψουλας!
Δύο επιλογές είναι διαθέσιμες.
- Τα χάπια φλουκοναζόλης (π.χ. Flusenil. Flucocaps). Λαμβάνονται μία φορά την ημέρα για μία ή περισσότερες ημέρες ανάλογα με την ένταση του προβλήματος.
- Τα χάπια ιτρακοναζόλης (π.χ. Sporanox, Sporizole, Itrazol). Λαμβάνονται σε δύο δόσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας για δύο ή περισσότερες ημέρες
Τα χάπια χορηγούνται με ή χωρίς ιατρική συνταγή από τα φαρμακεία. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι σπάνιες, αλλά διαβάστε το φύλλο οδηγιών που περιέχεται στην συσκευασία για πληρέστερη ενημέρωση Η χρήση των χαπιών αντενδείκνυται στην εγκυμοσύνη και τον θηλασμό.
Η κολπική μυκητίαση εμφανίζεται πιο συχνά στην εγκυμοσύνη, και μπορεί να είναι πιο δύσκολο να θεραπευθεί. Στην κύηση η τοπική αγωγή συνιστάται για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.
Τα χάπια και οι τοπικές θεραπείες της κολπικής μυκητίασης πιστεύεται ότι είναι εξίσου αποτελεσματικά. Τα χάπια είναι πιο βολικά στην χρήση, αλλά είναι και πιο ακριβά.
Τι συμβαίνει όταν η θεραπεία δεν είναι αποτελεσματική;
Αν εξακολουθούν και υπάρχουν συμπτώματα μια εβδομάδα μετά την έναρξη της θεραπείας, καλύτερα να ενημερώσετε τον ιατρό σας. Στο 20% των περιπτώσεων η θεραπεία δεν αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τα συμπτώματα στο 20% των περιπτώσεων. Οι λόγοι για τους οποίους συμβαίνει αυτό είναι:
- Τα συμπτώματα μπορεί να μην οφείλονται σε μυκητίαση. Υπάρχουν και άλλες καταστάσεις που προκαλούν αυξημένες κολπικές εκκρίσεις.
- Μπορεί να συνυπάρχει ταυτόχρονα και κάποια άλλη αιτία (π.χ. βακτηριακή κολπίτιδα ή άλλα μικρόβια). Ίσως τότε χρειαστεί να γίνει καλλιέργεια κολπικού υγρού για να διευκρινιστεί η αιτία των συμπτωμάτων.
- Οι περισσότερες μυκητιάσεις προκαλούνται από τον Candida albicans. Ωστόσο, περίπου 1 ένα στα 10 επεισόδια μυκητίασης προκαλούνται από άλλα στελέχη του Candida, όπως Candida glabrata. Αυτές οι περιπτώσεις δεν αντιμετωπίζονται τόσο εύκολα με τα συνήθη φάρμακα κατά της μυκητίασης.
- Ίσως να μην έχει γίνει σωστά η θεραπεία.
- Μπορεί να υπάρχει σύντομη υποτροπή της μυκητίασης. Αυτό είναι πιο πιθανό όταν υπάρχει λήψη αντιβίωσης ή σε περίπτωση μη ελεγχόμενου σακχαρώδη διαβήτη.
Περισσότερες πληροφορίες
