Η μέση ηλικία εμμηνόπαυσης στην Ελλάδα είναι στα 50 χρόνια. Πρόωρη εμμηνόπαυση (ή πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια) συμβαίνει όταν μία γυναίκα βρίσκεται στην εμμηνόπαυση πριν την ηλικία των 40 ετών. Ωοθηκική ανεπάρκεια σημαίνει ότι οι ωοθήκες δεν παράγουν ωάρια και ορμόνες. Υπάρχουν 2 τύποι ωοθηκικής ανεπάρκειας:
Πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια, όταν η περίοδος δεν ξεκινά ποτέ σε ένα κορίτσι. Αυτό συμβαίνει όταν απουσιάζουν ή δεν λειτουργούν οι ωοθήκες. Αν και σπάνιο σαν γεγονός κύριες αιτίες είναι:
- Απουσία εκ γενετής (συγγενής έλλειψη) των ωοθηκών.
- Χρωμοσωμικές ανωμαλίες (π.χ. σύνδρομο Turner).
- Διαταραχές στην σύνθεση των ορμονών που σχετίζονται με την παραγωγή ωαρίων και άρα την περίοδο.
- Αυτοάνοσες διαταραχές.
- Επίσης σε περίπτωση που απουσιάζει η μήτρα ενώ οι ωοθήκες δουλεύουν κανονικά, περίοδος φυσικά δεν υπάρχει.
Δευτεροπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια (πρόωρη εμμηνόπαυση) συμβαίνει όταν προηγουμένως υπάρχει κανονικά περίοδος και φυσιολογική λειτουργία των ωοθηκών σε μία γυναίκα, αλλά σταματά πριν την ηλικία των 40 ετών.
Ποιες είναι οι αιτίες της πρόωρης εμμηνόπαυσης;
Συχνά δεν βρίσκεται κάποια αιτία που να προκαλεί την πρόωρη εμμηνόπαυση. Μερικές από τις αιτίες είναι:
- Η υστερεκτομή (χειρουργική επέμβαση που αφαιρείται η μήτρα). Ακόμη και εάν δεν αφαιρεθούν οι ωοθήκες, η περίοδος σταματά.
- Χειρουργικές επεμβάσεις στις ωοθήκες όπως για αφαίρεση κύστεων, ιδίως ενδομητρίωσης.
- Μετά από χημειοθεραπείες ή ακτινοβολία στην κοιλιά για θεραπεία κακοηθειών. Κάποια φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν πρόσκαιρη διακοπή της λειτουργίας των ωοθηκών.
- Χρωμοσωμικές ανωμαλίες όπως είναι το σύνδρομο Turner, συχνά προκαλούν πρόωρη εμμηνόπαυση.
- Αυτοάνοσες διαταραχές όπου το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού στρέφεται εναντίον των ωαρίων.
- Μερικές φορές υπάρχει ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης στην οικογένεια (μητέρα και αδελφές) χωρίς να εντοπίζεται κάποια συγκεκριμένη αιτία. Σε αυτές τις περιπτώσεις ίσως υπάρχει κάποια γενετική διαταραχή που να μειώνει τον συνολικό αριθμό ωοθυλακίων που υπάρχουν στις ωοθήκες ή να αυξάνει τον ρυθμό που αυτά καταστρέφονται από τον οργανισμό.
Ποια είναι τα συμπτώματα της πρόωρης εμμηνόπαυσης;
Τα συμπτώματα της πρόωρης εμμηνόπαυσης είναι ίδια με εκείνα των γυναικών που έχουν φυσιολογική εμμηνόπαυση. Οφείλονται στο γεγονός ότι οι ωοθήκες παράγουν προοδευτικά όλο και λιγότερα οιστρογόνα (ορμόνες που παράγονται από τα ωάρια που βρίσκονται στις ωοθήκες). Συχνά συμπτώματα είναι:
- Μεταβολή στην συχνότητα της περιόδου. Ασταθής περίοδος ή επαναλαμβανόμενα επεισόδια καθυστέρησης ή σταμάτημα της περιόδου.
- Μεταβολή στην ποσότητα του αίματος της περιόδου. Περισσότερο ή λιγότερο από ότι συνήθως στην αίμα διάρκεια της περιόδου.
- Εξάψεις. Ξαφνικό αίσθημα ζέστης που απλώνεται στο σώμα και το κεφάλι.
Επιπλέον συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν με την πάροδο του χρόνου:
- Κολπική ξηρότητα. Μειωμένη ύγρανση του κόλπου και πόνος στην επαφή (δυσπαρεύνια).
- Ήπια ακράτεια ούρων.
- Μεταβολές στην διάθεση. Ευερεθιστότητα, γρήγορες εναλλαγές της διάθεσης και καταθλιπτική διάθεση.
- Ελαττωμένη διάθεση για σεξουαλική επαφή.
Πως γίνεται η διάγνωση της πρόωρης εμμηνόπαυσης;
Εάν η παρουσιάζεται μεταβολές στην περίοδο ή συμπτώματα όπως αυτά που αναφέρονται παραπάνω και είστε λιγότερο από 40 ετών πρέπει να επισκεφτείτε τον ιατρό σας. Θα χρειαστεί να υποβληθείτε σε κάποιες εξετάσεις ώστε να προσδιοριστεί τι ακριβώς συμβαίνει:
- Πρώτα θα χρειαστεί να κάνετε μία γυναικολογική εξέταση και διακολπικό υπερηχογράφημα. Το πάχος του ενδομητρίου αποτελεί ένδειξη της παραγωγής ορμονών από τις ωοθήκες. Επίσης η απεικόνιση των ωοθηκών δίνει πληροφορίες για την λειτουργική τους κατάσταση.
- Πολύ χρήσιμη είναι η μέτρηση της ορμόνης FSH (Follicle Stimulating Hormone). Η ορμόνη αυτή προκαλεί την παραγωγή ωοθυλακίων στις ωοθήκες. Όταν τα αποθέματα των ωαρίων είναι μειωμένα ή έχουν εξαντληθεί παράγονται λιγότερα οιστρογόνα. Η πτώση των οιστρογόνων προκαλεί αύξηση στην FSH. Αν η FSH είναι αυξημένη μία δεύτερη μέτρηση πρέπει να γίνει 4-6 εβδομάδες αργότερα για επιβεβαίωση. Η αυξημένη FSH είναι ο πιο ευαίσθητος δείκτης σήμερα για την διάγνωση της πρόωρης εμμηνόπαυσης.
- Μια άλλη ορμόνη που μπορεί να μετρηθεί είναι η AMH (Anti Mullerian Hormone). Παράγεται από τα ωάρια που υπάρχουν στις ωοθήκες. Χαμηλός αριθμός ωαρίων οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα AMH. Η μέτρησή της αποτελεί δείκτη αποθέματος ωαρίων στις ωοθήκες και άρα γονιμότητας σε ορισμένες περιπτώσεις.
- Ο έλεγχος της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα και η μέτρηση της προλακτίνης είναι επίσης απαραίτητα. Οι διαταραχές των θυρεοειδικών ορμονών και η αυξημένη προλακτίνη μπορεί να προκαλέσουν προσωρινή διακοπή της λειτουργίας των ωοθηκών.
- Μερικές φορές χρειάζεται να γίνουν ειδικές εξετάσεις για αυτοάνοσα νοσήματα.
- Έλεγχος χρωμοσωμάτων (καρυότυπος) συστήνεται όταν η εμμηνόπαυση συμβαίνει πριν την ηλικία των 30.
Ειδικότερες εξετάσεις μπορεί να χρειαστούν ανάλογα με το ιστορικό και τα ευρήματα των προηγούμενων εξετάσεων.
Ποιες είναι οι συνέπειες της πρόωρης εμμηνόπαυσης στον οργανισμό;
Εκτός από τα συμπτώματα που αναφέρονται παραπάνω υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να εμφανιστούν επιπλέον:
- Οστεοπόρωση λόγω της έλλειψης οιστρογόνων. Όσο νωρίτερα σταματά η περίοδος τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος εμφάνισής της.
- Καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα οιστρογόνα προστατεύουν από την εμφάνιση καρδιαγγειακών προβλημάτων.
- Η γονιμότητα επίσης επηρεάζεται. Γυναίκες με εγκατεστημένη πρόωρη εμμηνόπαυση πρέπει να καταφύγουν σε δωρεά ωαρίων για επιτύχουν εγκυμοσύνη. Κάποιες φορές, ιδιαίτερα όταν η αιτία της πρόωρης εμμηνόπαυσης δεν είναι γνωστή, οι ωοθήκες μπορεί αυτόματα να ξεκινήσουν να λειτουργούν και να επανέλθει η περίοδος. Κατά συνέπεια μπορεί τότε να υπάρξει και εγκυμοσύνη.
Σε σύγκριση με τις γυναίκες που έχουν φυσιολογικά εμμηνόπαυση σε μεγαλύτερη ηλικία, οι γυναίκες με πρόωρη εμμηνόπαυση στερούνται της προστατευτικής δράσης των οιστρογόνων περισσότερα χρόνια. Αυτό τις καθιστά περισσότερο ευάλωτες σε προβλήματα υγείας που εμφανίζονται μετά την εμμηνόπαυση.
Ποια είναι η θεραπεία της πρόωρης εμμηνόπαυσης;
Ο κύριος στόχος της θεραπείας είναι η χορήγηση ορμονών που θα αντικαταστήσουν εκείνες που παράγουν φυσιολογικά οι ωοθήκες.
Ορμονική θεραπεία υποκατάστασης (ΟΘΥ) και αντισυλληπτικά είναι και τα δύο αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης και των μακροχρόνιων επιπλοκών της. Το αντισυλληπτικό χάπι προσφέρει επιπλέον αντισυλληπτική προστασία σε περίπτωση που οι ωοθήκες αρχίσουν πάλι να λειτουργούν. Η ΟΘΥ είναι ασφαλέστερη επιλογή ιδίως σε καπνίστριες και γυναίκες με υπέρταση. Είναι σημαντικό να συνεχίσετε την θεραπεία σας τουλάχιστον μέχρι την ηλικία των 50, που είναι η μέση ηλικία εμμηνόπαυσης φυσιολογικά. Χρησιμοποιώντας ΟΘΥ απλώς αντικαθιστάτε τις ορμόνες που λείπουν από το σώμα σας χωρίς να παίρνετε επιπλέον ρίσκα.
Μπορεί να ξαναέρθει περίοδος;
Αυτό εξαρτάται από την αιτία που προκαλεί την διακοπή της περιόδου. Όταν η αιτία δεν είναι γνωστή η πιθανότητα να επανέλθει αυτόματα η περίοδος είναι μικρή. Οι μελέτες την υπολογίζουν σε 10-20%.
Περισσότερες πληροφορίες
Διαβάστε επίσης
