Υπερηχογράφημα Β’ επιπέδου

Το υπερηχογράφημα της ανατομίας του εμβρύου (γνωστό και σαν Β’ επιπέδου) αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εξετάσεις στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Γίνεται περίπου στο μέσο της εγκυμοσύνης και στόχος είναι να ελεγχθεί η καλή κατάσταση του εμβρύου και της μήτρας που το φιλοξενεί. Θεωρούμε σημαντικό πριν την εξέταση να υπάρχει ενημέρωση για την διαδικασία, τις δυνατότητες και τους περιορισμούς της.

Ο ιατρός είναι πιστοποιημένος από το Fetal Medicine Foundation στον προγεννητικό έλεγχο (FMF ID: 24394), και συγκεκριμένα στο υπερηχογράφημα ανατομίας του εμβρύου.

Σκοπός του υπερηχογραφήματος Β’ επιπέδου.

Οι πληροφορίες που μπορούμε να πάρουμε από την εξέταση αυτή είναι πολλές.

Κατά την διάρκεια του υπερηχογραφικού ελέγχου:

• Ελέγχουμε την καλή ανάπτυξη και κινητικότητα του εμβρύου.
• Επιβεβαιώνουμε ότι τα όργανα του εμβρύου αναπτύσσονται σωστά σε μορφή και μέγεθος.
• Αναζητούμε την ύπαρξη συγκεκριμένων συγγενών ανωμαλιών.
• Ελέγχουμε για δείκτες χρωμοσωμικών ανωμαλιών.
• Υπολογίζουμε την ποσότητα του αμνιακού υγρού.
• Βρίσκουμε την θέση του πλακούντα και ελέγχουμε τον ομφάλιο λώρο.
• Μετράμε το μήκος του τραχήλου της μήτρας και υπολογίζουμε τις πιθανότητες για πρόωρο τοκετό.
• Ελέγχουμε τη ροή του αίματος στις μητριαίες αρτηρίες και εκτιμούμε εάν υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες για προεκλαμψία ή επιπλοκές στην εγκυμοσύνη.

 

Πότε γίνεται το υπερηχογράφημα Β’ επιπέδου;

Το υπερηχογράφημα ανατομίας έχει καθιερωθεί να γίνεται από τις 20 έως τις 23 εβδομάδες κύησης. Υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που προτιμάται αυτό το χρονικό πλαίσιο:

• Στο μέσο της εγκυμοσύνης τα περισσότερα από τα βασικά όργανα του εμβρύου έχουν σχηματιστεί οπότε ο ιατρός μπορεί να έχει μία καλή εικόνα της κατάστασής του.
• Εάν κάποιο πρόβλημα εντοπιστεί υπάρχει χρόνος να πάρουμε προληπτικά μέτρα ή να κάνουμε επιπλέον εξετάσεις.
• Σε αυτές τις εβδομάδες το έμβρυο κινείται αρκετά ελεύθερα μέσα στην μήτρα, αλλάζει θέσεις και μας επιτρέπει να έχουμε μια πλήρη εικόνα της ανατομίας του.

 

Πως γίνεται το υπερηχογράφημα Β’ επιπέδου;

Σε αυτές τις εβδομάδες κύησης το έμβρυο είναι αρκετά ψηλά στην κοιλία και ο πυθμένας της μήτρας φτάνει μέχρι τον ομφαλό. Η χρήση της κοιλιακής κεφαλής του υπερήχου δίνει πολύ καλές εικόνες συνήθως. Είναι καλύτερα να έχετε αδειάσει την ουροδόχο κύστη πριν την εξέταση για να αισθάνεστε πιο άνετα. Η περιοχή της κοιλίας που θα εξεταστεί είναι από το εφηβαίο μέχρι πάνω από τον ομφαλό.

Με τον υπέρηχο θα εξεταστεί το έμβρυο από το κεφάλι έως τα πόδια και από διάφορες γωνίες ώστε να πάρουμε όσο περισσότερες πληροφορίες μπορούμε. Στην διάρκεια της εξέτασης παίρνουμε φωτογραφίες και κάνουμε διάφορες μετρήσεις. Συχνά χρειάζεται να γίνεται κολπικό υπερηχογράφημα για καλύτερη απεικόνιση του τραχήλου της μήτρας.

 

Πόσο διαρκεί το υπερηχογράφημα Β’ επιπέδου;

Το υπερηχογράφημα ανατομίας διαρκεί περίπου 40-60 λεπτά. Μερικές φορές η διαδικασία μπορεί να πάρει περισσότερο χρόνο, όταν είναι δύσκολο να απεικονίσουμε ορισμένα σημεία εμβρύου. Αυτό συμβαίνει:

• Όταν το έμβρυο βρίσκεται σε τέτοια θέση μέσα στην μήτρα που δεν επιτρέπει τον έλεγχο κάποιων περιοχών της ανατομίας του.
• Αν το έμβρυο κινείται πολύ.
• Αν έχετε αυξημένο σωματικό βάρος.
• Εάν υπάρχουν μεγάλα ινομυώματα μήτρας.

Τι εξετάζεται στο υπερηχογράφημα Β’ επιπέδου;

Ξεκινώντας το υπερηχογράφημα ανατομίας του (Β’ επιπέδου) εξετάζεται πρώτα η καρδιακή λειτουργία του και η θέση του εμβρύου στην μήτρα. Εάν υπάρχει δίδυμη εγκυμοσύνη αυτό θα είναι ήδη γνωστό από προηγούμενη εξέταση. Εκτός από την ανατομία, στον υπερηχογραφικό έλεγχο εξετάζονται και μια σειρά από άλλα στοιχεία.

Η ανατομία του εμβρύου.

Ο αναλυτικός έλεγχος της ανατομίας του εμβρύου περιλαμβάνει:

• Το κεφάλι. Εξετάζεται το σχήμα, το μέγεθος και η δομή του κρανίου
• Εγκέφαλος. Ελέγχεται η ανατομία του σε διάφορα επίπεδα και παίρνονται μετρήσεις από προκαθορισμένες δομές του εγκεφάλου.
• Πρόσωπο. Ελέγχεται το σχήμα του προσώπου (προφίλ), τα χείλη, η γνάθος, οι οφθαλμικές κόγχες με τους φακούς και το ρινικό οστό.
• Σπονδυλική στήλη. Εξετάζεται σε όλο της το μήκος και ελέγχεται αν καλύπτεται πλήρως από δέρμα ιδιαίτερα στο κατώτερο μέρος της.
• Καρδία. Ελέγχεται η θέση, το μέγεθος και η κινητικότητα της καρδίας. Απεικονίζονται οι 4 κοιλότητες (2 κόλποι και δύο κοιλίες), η λειτουργία των βαλβίδων και ροή του αίματος μέσα στην καρδία. Επίσης εξετάζονται τα μεγάλα αγγεία (θέση και μέγεθος αρτηριών και φλεβών) και η ροή του αίματος από και προς την καρδία.
• Θώρακας και πνεύμονες. Στις τομές που απεικονίζεται η καρδία εξετάζεται ταυτόχρονα το μέγεθος και η μορφολογία των πνευμόνων. Στην εξέταση είναι επίσης ορατό και το διάφραγμα.
• Κοιλιακό τοίχωμα. Στο σημείο που ο ομφάλιος λώρος εισέρχεται στην κοιλία ελέγχεται η ακεραιότητά του κοιλιακού τοιχώματος. Δηλαδή διαπιστώνεται εάν καλύπτει όλα τα εσωτερικά κοιλιακά όργανα.
• Στομάχι. Το έμβρυο ήδη από την αρχή της εγκυμοσύνης καταπίνει ποσότητες αμνιακού υγρού που το περιβάλει. Το υγρό κατευθύνεται στο στομάχι του που απεικονίζεται στον υπέρηχο σαν μια μαύρη φυσαλίδα. Επίσης ελέγχεται η παρουσία της χοληδόχου κύστεως και η ηχογένεια του εντέρου. Τέλος γίνεται μέτρηση της περιμέτρου της κοιλίας η οποία είναι μια από τις παραμέτρους για τον υπολογισμό του βάρους του εμβρύου.
• Νεφροί και ουροδόχος κύστη. Στην εξέταση πρέπει να απεικονιστούν και οι δύο νεφροί και να εκτιμηθεί η μορφολογία τους και το εάν παρουσιάζουν διόγκωση. Η ουροδόχος κύστη φαίνεται σαν μια μαύρη φυσαλίδα επίσης χαμηλά στην κοιλιά του εμβρύου καθώς γεμίζει και αδειάζει με ούρα κάθε μισή ώρα περίπου.
• Χέρια και πόδια. Ελέγχεται η μορφή και γίνονται μετρήσεις στα μακρά οστά στα χέρια και στα πόδια. Εξετάζονται επίσης οι κινήσεις και οι θέσεις των άκρων και απεικονίζονται οι πατούσες και τα δάκτυλα στα χέρια.

Το βάρος του εμβρύου.

Κατά την διάρκεια της εξέτασης καταγράφεται η ανάπτυξη του εμβρύου. Ο υπολογισμός του βάρους γίνεται αυτόματα μόλις μετρηθούν κάποιοι παράμετροι. Συγκεκριμένα θα μετρηθούν:

• Στο κεφάλι. Η περίμετρος της κεφαλής (head circumference, HC) και η αμφιβρεγματική διάμετρος (biparietal diameter, BPD).
• Στην κοιλία. Η περίμετρος της κοιλίας στο ύψος του στομάχου (abdominal circumference, AC).
• Στο πόδι. Το μήκος του μηριαίου οστού (femur length, FL).

Η εκτίμηση του βάρους του εμβρύου (estimated fetal weight, EFW) γίνεται με προσέγγιση λάθους 10-15% περισσότερο ή λιγότερο.

Πλακούντας, ομφάλιος λώρος και αμνιακό υγρό.

• Πλακούντας. Είναι το όργανο που συνδέει το αναπτυσσόμενο έμβρυο με την μήτρα και είναι υπεύθυνο, μεταξύ άλλων για την σωστή διατροφή και ανάπτυξη του εμβρύου. Ελέγχουμε την μορφολογία και την θέση του (αν είναι ψηλά ή χαμηλά, μπροστά ή πίσω), ιδιαίτερα σε σχέση με τον τράχηλο της μήτρας.
• Ομφάλιος λώρος. Απεικονίζεται ο αριθμός των αγγείων που έχει (3 φυσιολογικά, δύο αρτηρίες και μία φλέβα) και ελέγχεται η πρόσφυσή του στον πλακούντα.
• Αμνιακό υγρό. Εκτιμάται υπερηχογραφικά η ποσότητα του αμνιακού υγρού που περιβάλει το έμβρυο.

Δείκτες χρωμοσωμικών ανωμαλιών.

Οι δείκτες χρωμοσωμικών ανωμαλιών είναι υπερηχογραφικά ευρήματα στο έμβρυο και αναζητούνται στο υπερηχογράφημα Β’ επιπέδου.

• Στα περισσότερα έμβρυα που βρίσκουμε τέτοιους δείκτες δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.
• Δείκτες βρίσκουμε στο 5% περίπου των υγιών εμβρύων.
• Η παρουσία τους μερικές φορές μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο παρουσίας χρωμοσωμικών ανωμαλιών όπως του συνδρόμου Down.

Οι δείκτες περιλαμβάνουν:

• Την αυξημένη αυχενική πτυχή. Το αυξημένο πάχος στο πίσω μέρος του κεφαλιού του εμβρύου.
• Την ενδοκαρδιακή ηχογενή εστία. Πρόκειται για εναπόθεση ασβεστίου σε κάποιον από τους μύες των βαλβίδων της καρδίας. Είναι συνηθισμένο εύρημα σε φυσιολογικά έμβρυα και δεν συνδέεται με καρδιολογικά προβλήματα αργότερα.
• Την ήπια υδρονέφρωση. Είναι το αυξημένο εύρος της πυέλου (σημείο που συγκεντρώνονται τα ούρα) στα νεφρά του εμβρύου
• Το κοντό μηριαίο ή βραχιόνιο οστό. Θεωρείται όταν το μήκος των οστών αυτών είναι πολύ μικρό για την ηλικία κύησης.
• Το υπερηχογενές έντερο. Όταν στον υπέρηχο το έντερο απεικονίζεται περισσότερο «άσπρο» από ότι συνήθως.
• Το απών ή μικρό ρινικό οστό. Στην εξέταση του προφίλ του εμβρύου το ρινικό οστό λείπει ή είναι πολύ μικρό.
• Την διάταση των κοιλιών στο εγκέφαλο. Πρόκειται για παρουσία αυξημένης ποσότητας υγρού στις κοιλίες του εγκεφάλου.
• Την αποκλίνουσα δεξιά υποκλείδια αρτηρία. Είναι μία παραλλαγή της πορείας ενός αγγείου που εξέρχεται από την αορτή

Η απουσία τέτοιων δεικτών στο υπερηχογράφημα ελαττώνει τον κίνδυνο για το σύνδρομο Down όπως υπολογίστηκε από την εξέταση του 1ου τριμήνου. Η παρουσία κάποιου δείκτη αντίθετα, δεν αυξάνει πάντα τον κίνδυνο.

Η τελική εκτίμηση για το σύνδρομο Down στο υπερηχογράφημα Β’ επιπέδου εξαρτάται από:

• Την εξέταση του 1^ου τριμήνου της κύησης (περιλαμβάνει την ηλικία της εγκύου, την αυχενική διαφάνεια, τις αιματολογικές εξετάσεις και άλλα στοιχεία που εξετάζονται στην εξέταση της αυχενική διαφάνειας).
• Τα ευρήματα από την εξέταση της ανατομίας του εμβρύου (αν υπάρχουν δηλαδή ανατομικές ανωμαλίες και ποιες συγκεκριμένα).
• Αν υπάρχουν και ποιοι δείκτες χρωμοσωμικών ανωμαλιών.
• Εάν έχει προηγηθεί μη επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος (αν έχει προηγηθεί έλεγχος του καρυότυπου με τροφοβλάστη ή αμνιοπαρακέντηση ο κίνδυνος έχει αποκλειστεί).

Έλεγχος μήκους τραχήλου.

Περιλαμβάνει την εξέταση του μήκους του τραχήλου της μήτρας διακολπικά ή και διακοιλικά εάν είναι εφικτό. Παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον κίνδυνο για πρόωρο τοκετό .

Τα Doppler στις μητριαίες αρτηρίες.

Ο έλεγχος της ροής του αίματος στις μητριαίες αρτηρίες δίνει πληροφορίες σχετικά με την σωστή αιμάτωση της μήτρας. Η φυσιολογική αντίσταση στην ροή του αίματος στις μητριαίες αρτηρίες:

• ελαττώνει τις πιθανότητες για ανάπτυξη υπέρτασης και προεκλαμψίας αργότερα στην κύηση
• μειώνει τις πιθανότητες γέννησης ενός εμβρύου με πολύ χαμηλό βάρος
• γενικά συνδέεται με καλύτερη έκβαση της εγκυμοσύνης.

 

Πότε έχουμε τα αποτελέσματα της εξέτασης;

Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας θα ενημερωθείτε για τα ευρήματα της εξέτασης. Θα συζητήσετε με τον ιατρό για να διευκρινίσετε κάθε απορία που πιθανόν να έχετε και θα σας δοθούν οδηγίες περαιτέρω αντιμετώπισης τυχόν προβλημάτων.

Φεύγοντας από το ιατρείο μας θα έχετε μαζί σας:

• το πόρισμα της εξέτασης,
• εκτυπωμένες κάποιες επιλεγμένες φωτογραφίες της εξέτασης,
• όλες τις φωτογραφίες της εξέτασης σε ψηφιακή μορφή.

Στο πόρισμα θα αναφέρονται οι παρακάτω πληροφορίες:

• Αναλυτική εξέταση της ανατομίας του εμβρύου ανά όργανο και οι αντίστοιχες μετρήσεις.
• Η εξέταση των δεικτών για χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Επίσης η προσαρμοσμένη πιθανότητα για το σύνδρομο Down με βάση το αποτέλεσμα του 1^ου τριμήνου και την παρούσα εξέταση της ανατομίας.
• Η μέτρηση του μήκους του τραχήλου της μήτρας. Επιπλέον αναφέρονται οι πιθανότητες για πρόωρο τοκετό σε συγκεκριμένες εβδομάδες κύησης.
• Η ροή του αίματος στις μητριαίες αρτηρίες. Οι μετρήσεις της

 

Περισσότερες πληροφορίες

www.hellenicultrasound.gr

www.fetalmedicine.org

www.isuog.org

 

Διαβάστε επίσης

Τις κατευθυντήριες οδηγίες για το Υπερηχογράφημα 2ου τριμήνου της κύησης από την Ελληνική Εταιρεία Υπερήχων στη Μαιευτική & Γυναικολογία.

http://www.hellenicultrasound.gr/wp-content/uploads/2015/08/ESPBC_2016_Flyer_actual-1.pdf