Ο τοκετός σηματοδοτεί το τέλος της εγκυμοσύνης. Είναι η διαδικασία με την οποία, το μωρό βγαίνει από την μήτρα της μητέρας του στον έξω κόσμο. Μία γυναίκα βρίσκεται σε τοκετό όταν:
- η μήτρα κάνει τακτικές και επώδυνες συσπάσεις,
- οι οποίες έχουν σαν αποτέλεσμα, την διαστολή (άνοιγμα) του τραχήλου, ώστε να ακολουθήσει η έξοδος του μωρού μέσω του κόλπου.
Η έναρξη του τοκετού, όταν γίνεται με φυσικό τρόπο (αυτόματα), είναι ένα γεγονός χρονικά απρόβλεπτο. Δεν μπορούμε δηλαδή με σιγουριά να προσδιορίσουμε πότε πρόκειται να ξεκινήσει ένας φυσιολογικός τοκετός.
Υπάρχουν όμως κάποια σημάδια που υποδεικνύουν ότι ο τοκετός είναι κοντά:
- Οι αυξημένες κολπικές εκκρίσεις (τραχηλική βλέννα).
- Ήπια κολπική αιμορραγία.
- Η εξάλειψη του τραχήλου της μήτρας.
- Οι συσπάσεις της μήτρας.
- Η διαστολή του τραχήλου.
- Η ρήξη των υμένων (έσπασαν τα νερά)!
Αυξημένες κολπικές εκκρίσεις (τραχηλική βλέννα)
Κατά την διάρκεια της κύησης ένα παχύ «βύσμα» βλέννας μπλοκάρει το στόμιο του τραχήλου και εμποδίζει την είσοδο μικροβίων στην μήτρα. Όταν πρόκειται να ξεκινήσει ο τοκετός, ο τράχηλος αλλάζει, λεπταίνει και ανοίγει με αποτέλεσμα η βλέννα να αποβάλλεται. Οι αυξημένες κολπικές εκκρίσεις, που είναι το αποτέλεσμα της εξόδου της βλέννας, δε σημαίνει άμεση έναρξη τοκετού. Μπορεί να μεσολαβήσουν ημέρες μέχρι την έναρξη των συσπάσεων της μήτρας.
Κολπική αιμορραγία
Ελαφρά κολπική αιμορραγία από την 37η έως και μετά την 40η εβδομάδα μπορεί να είναι ένα σημάδι ότι ο τοκετός πλησιάζει. Το αίμα προέρχεται από ρήξεις που συμβαίνουν στα αγγεία του τραχήλου καθώς ο τράχηλος ανοίγει. Μεγαλύτερη κολπική αιμορραγία (σαν να πρόκειται για περίοδο, ιδιαίτερα αν υπάρχουν πήγματα) μπορεί να υποδεικνύουν κάποιο πρόβλημα. Σε αυτήν την περίπτωση επικοινωνήστε άμεσα με τον ιατρό.
Εξάλειψη: Η «ωρίμανση» του τραχήλου της μήτρας
Μία από τις ενδείξεις ότι ο τοκετός είναι κοντά, είναι η εξάλειψη του τραχήλου της μήτρας. Πρόκειται για μία διαδικασία κατά την διάρκεια της οποίας ο τράχηλος σταδιακά μαλακώνει, λεπταίνει και το μήκος του μειώνετα. Αυτό συμβαίνει τις τελευταίες εβδομάδες πριν τον τοκετό και δεν γίνεται αισθητό από την εγκυμονούσα. Η εξάλειψη του τραχήλου γίνεται αντιληπτή από τον ιατρό τις τελευταίες εβδομάδες της εγκυμοσύνης, κατά την διάρκεια της κολπικής εξέτασης.
Το μήκος του τραχήλου είναι περίπου 3-4 εκατοστά σε όλη την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Πριν τον τοκετό ο τράχηλος θα χάσει σταδιακά όλο το μήκος του (πλήρης εξάλειψη).
Συσπάσεις της μήτρας
Οι συσπάσεις της μήτρας είναι το κύριο σημάδι ότι ο τοκετός έχει ξεκινήσει. Σταδιακά αποκτούν ένα σταθερό και επαναλαμβανόμενο μοτίβο:
- γίνονται αισθητές σαν πόνος στην κοιλιά ή την μέση,
- στη διάρκειά τους η κοιλιά σλκηραίνει και στη συνέχεια χαλαρώνει,
- η έντασή τους σταδιακά αυξάνεται (μέχρι του σημείου να προκαλούν δυσφορία και να γίνονται δύσκολα ανεκτές),
- η διάρκειά των συσπάσεων αυξάνεται επίσης όσο περνά η ώρα, φτάνοντας να κρατάνε μισό με ένα λεπτό.
Διαστολή: «Άνοιγμα» του τραχήλου
Η διαστολή και του τραχήλου είναι το αποτέλεσμα των συσπάσεων της μήτρας. Μερικές φορές, ιδιαίτερα εάν πρόκειται για γυναίκες που έχουν ήδη γεννήσει, ο τράχηλος μπορεί να έχει ήδη μία διαστολή (πολυτόκου), χωρίς να είναι σε τοκετό. Οι συσπάσεις ανοίγουν (διαστέλουν) τον τράχηλο για να περάσει το έμβρυο στον έξω κόσμο. Η διαστολή ελέγχεται με κολπική εξέταση από τον ιατρό ή την μαία. Υπολογίζεται πόσο ανοικτός είναι σε εκατοστά, σε μία κλίμακα από μηδέν (εντελώς κλειστός τράχηλος) έως το 10 (10 εκατοστά, εντελώς ανοιχτός τράχηλος ή τελεία διαστολή).
Στην αρχή η διαστολή γίνεται αργά (λανθάνουσα φάση τοκετού). Στη συνέχεια, κατά την διάρκεια της ενεργού φάσης του τοκετού η διαστολή προχωρά ταχύτερα.
Ρήξη υμένων: Έσπασαν τα νερά
Ο αμνιακός σάκος είναι γεμάτος με υγρό που προστατεύει το έμβρυο κατά την διάρκεια της κύησης. Σπανιότερα στην αρχή ή συνήθως αργότερα στην διάρκεια του τοκετού, οι μεμβράνες του σάκου σπάνε και εξέρχεται αμνιακό υγρό. Όταν γίνει η ρήξη μπορεί να νιώσετε μικρή ποσότητα υγρού να βγαίνει σταδιακά από τον κόλπο ή το υγρό να είναι άφθονο και να βγαίνει με ορμή.
Αν η ρήξη συμβεί το βράδυ στον ύπνο σας ή την ώρα που κάνετε ντους και έχετε αμφιβολίες, βάλτε μία καθαρή σερβιέτα και παρακολουθήστε λίγη ώρα να δείτε αν υπάρχει ροή. Σε περίπτωση που εξακολουθείτε να μην είστε σίγουρη επικοινωνήστε με τον ιατρό σας.
Μετά την ρήξη οι συσπάσεις συνήθως ξεκινούν σύντομα (μέσα σε 1-2 ώρες). Αν αυτό δεν συμβεί τότε, ανάλογα με τις συνθήκες ,ο ιατρός μπορεί να συστήσει να ξεκινήσουν οι συσπάσεις με χορήγηση κατάλληλων φαρμάκων (οξυτοκίνη). Ο κίνδυνος πιθανής διασποράς μικροβίων του κόλπου προς το έμβρυο αυξάνει, αν μεσολαβήσει μεγάλο χρονικό διάστημα από την ρήξη των υμένων μέχρι την ώρα του τοκετού.
Πότε να επικοινωνήσω με τον ιατρό ή την μαία μου
Δεν γνωρίζουμε τι προκαλεί την έναρξη του τοκετού. Μερικές φορές τα σημεία δεν είναι σαφή, και είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε εάν έχει ξεκινήσει ο τοκετός, ή εάν πρόκειται για “προεόρτια” (νόθες συσπάσεις ή Braxton-Hicks). Η εμπειρία της αρχής του τοκετού είναι διαφορετική για κάθε γυναίκα.
Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με τον ιατρό σας αν δεν είστε σίγουρη. Σε περίπτωση που τα σημάδια αυτά εμφανιστούν πριν μπείτε στο μήνα σας (ιδιαίτερα αν συνοδεύονται από κολπική αιμορραγία) η επικοινωνία πρέπει να είναι άμεση.
Σε κάθε περίπτωση ενημερώστε τον ιατρό ή την μαία σας:
- Αν οι συσπάσεις (όπως περιγράφονται παραπάνω) έρχονται κάθε 10-15’ (4 με 6 την ώρα) ιδιαίτερα αν προκαλούν έντονη δυσφορία και πόνο. Αν είναι ηπιότερες και ασύγχρονες, πάντα υπάρχει χρόνος για κάποιες τελευταίες δουλειές και ένα ντους.
- Αν σπάσουν τα νερά. Η πιθανότητα να σπάσουν τα νερά σας χωρίς να έχετε πόνουςκαι συσπάσεις τοκετού είναι μικρότερη. Συμβαίνει μόνο στο 10% των περιπτώσεων. Και εδώ υπάρχει χρόνος, εκτός αν ο ιατρός σας είπε ότι το παιδί δεν έρχεται με το κεφάλι ή εάν το χρώμα των νερών είναι σκούρο πράσινο. Σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται άμεση ενημέρωση.
- Αν υπάρχει έντονη κολπική αιμορραγία (σαν περίοδος), ιδιαίτερα αν συνοδεύεται από έντονο και επίμονο πόνο στην κοιλιά.
Πότε να ξεκινήσω για το μαιευτήριο
Η εξέλιξη του τοκετού είναι διαφορετική σε κάθε περίπτωση. Προγραμματίστε την έγκαιρη μετάβαση στο μαιευτήριο, για να μην αγχωθείτε όταν φτάσει η ώρα. Έχετε την τσάντα για το μαιευτήριοέγκαιρα έτοιμη και λάβετε υπόψη σας τα εξής:
- Οι επόμενοι τοκετοί μετά το πρώτο είναι συνήθως πιο σύντομοι σε διάρκεια.
- Υπολογίστε τον χρόνο που χρειάζεστε για να φτάσετε μέχρι το μαιευτήριο. Σκεφτείτε την πιθανότητα να βρείτε κίνηση στον δρόμο.
- Έχετε κάποιον σε ετοιμότητα για να σας μεταφέρει. Οποιαδήποτε ώρα της ημέρας ή της νύχτας.
Ίσως να θέλετε να αναχωρήσετε για το μαιευτήριο αμέσως μόλις ξεκινήσουν τα πρώτα πονάκια. Ενδεχομένως να είναι καλύτερα να περιμένετε στο οικείο περιβάλλον του σπιτιού σας, ειδικά αν είναι το πρώτο σας μωρό. Επειδή η εξέλιξη του τοκετού την πρώτη φορά είναι πιο αργή, μπορείτε να ξεκινήσετε όταν οι πόνοι αυξηθούν σε συχνότητα και ένταση. Ένας απλός κανόνας ότι ήρθε η ώρα να πάτε στο μαιευτήριο είναι:
- 4 λεπτά ανάμεσα στις συσπάσεις (ή λιγότερο),
- 1 λεπτό η διάρκεια της κάθε σύσπασης
- 1 ώρα από την ώρα που ξεκίνησαν οι συσπάσεις, και συνεχίζουν.
Τι συμβαίνει στο σώμα σας όταν ξεκινάει ο τοκετός
- Στην αρχή του τοκετού και στα πρώτα στάδια του, το μωρό συνεχίζει να κινείται.
- Κατά την διάρκεια του τοκετού η λειτουργία της πέψης αναστέλλετε. Εάν νομίζετε ότι ξεκινά η διαδικασία, καλό είναι να απέχετε από το φαγητό. Μπορείτε να πιείτε νερό όμως και ίσως να φάτε ένα ελαφρύ σνάκ (π.χ. τοστ ή φρούτο).
Στο ιατρείο μας
Η έναρξη του τοκετού είναι απρόβλεπτη και δεν έχει τα ίδια συμπτώματα σε κάθε περίπτωση:
- Στους τελευταίους μήνες της εγκυμοσύνης οργανώνονται στο χώρο του ιατρείου μαθήματα γονεϊκότητας. Εκεί θα έχετε την δυνατότητα να ενημερωθείτε σχετικά με την διαδικασία έναρξης του τοκετού και να λύσετε τυχόν απορίες σας.
- Μόλις νίωσετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα επιθυμούμε να επικοινωνήσετε άμεσα μαζί μας (με τον ιατρό ή την μαία). Στόχος μας είναι να σας καθησυχάσουμε και να σας καθοδηγήσουμε για τις επόμενες κινήσεις σας.
- Προτείνουμε εισαγωγή στο μαιευτήριο μόνο εάν είστε σε ενεργό φάση τοκετού, εκτός από τις περιπτώσεις που συντρέχουν άλλοι παράγοντες οι οποίοι καθιστούν απαραίτητη την εισαγωγή νωρίτερα. Η παραμονή στο οικείο περιβάλλον του σπιτιού στα πρώτα στάδιατου τοκετούμειώνει την ένταση, αποτρέπει την καθήλωση για μεγάλο χρόνο στο κρεβάτι του μαιευτηρίου και ευννοεί την φυσιολογική εξέλιξη του τοκετού
